Buyuk orzular va bugungi Amerika/ Fifty years after "I have a dream..."
Prezident Obama: Amerika o'zgardi, siz va men uchun
VASHINGTON — Amerikada irqiy tengsizlikka qarshi kurashga yetakchilik qilgan Martin Lyuter King “Bir orzum bor” deya nutq so’zlab, dunyo e’tiborini o’ziga qaratganiga yarim asr bo’ldi. Vashingtonda bu tarixiy chiqishlarni xotirlab o’tkazilgan tadbirda prezident Barak Obama, AQShning birinchi qora tanli prezidenti ham so’zladi.
Sobiq prezidentlar Jimmi Karter va Bill Klinton afro-amerikaliklarning huquqlarini himoya qilib tanilgan arboblar. Ularni gulduros qarsaklar bilan qarshilagan omma Barak Obama, birinchi qora tanli rahbar, sahnaga ko’tarilishini o’zgacha hayajon bilan kutib oldi.
“50 yil oldin amerikaliklar shu yerga kelib ularga bu davlat barpo etilganida berilgan va’da bajarilishini talab qilgan, ya’ni inson borki, teng yaralgan, yaratgan unga uzviy huquqlar bergan, jumladan yashash, ozodlik, baxt va farovonlik sari harakat qilish. 1963-yilda, yuqoridagi so’zlar qog’ozga tushirilganidan deyarli ikki asr o’tib, fuqarolik urushi va qullar qo’yib yuborilganidan 100 yil o’tib ham buyuk va’dalar bajarilmagan edi. Mamlakatning turli burchaklaridan minglab erkaklar va ayollar, turli sinf va guruh a’zolari, yosh va qari shu yerga kelib, adolat va tenglik talab qilgan”,- deydi prezident Obama.
Irqchilikka qarshi kurash uzoq va mashaqqatli jarayon bo’ldi, deydi AQSh rahbari, to’siqlarga qaramay harakat safi kengayib bordi, umid o’lmadi.
“Ular mamlakat bo’ylab marshlarni davom ettirdi. Mana shu chiqishlar sabab fuqaro huquqlari haqida yangi qonun qabul qilindi. Mana shu chiqishlar sabab ovoz berish huquqi to’g’risida yangi hujjat qabul qilindi. Yangi qonunlar qora tanlilar uchun shu paytgacha qulflangan eshiklarni ochib yubordi, farovon yashash uchun imkoniyat yaratildi. Ular endi faqat birovning kirini yuvib yoki tuflisini aytib emas, o’qimishli va kasbli insonlar sifatida yurt taraqqiyoti uchun hissa qo’sha boshladi. Shtatma-shtat qonunlar va tizimlar o’zgardi. Bu o’zgarishlar bora-bora mana Oq Uyni ham o’zgartirdi”,- deydi Obama o’zining ilk qora tanli prezident ekaniga ishora qilib.
“Mana shu chiqishlar sabab Amerika erkinroq va adolatliroq jamiyatga aylandi. Faqat qora tanlilar emas, xotin-qizlar uchun va boshqa turli toifadagi insonlar uchun”.
“Amerika siz uchun ham, men uchun ham o’zgardi. Dunyo bizdan o’rnak oldi”,- deydi Obama.
Erkinlik istab yashayotgan jamiyatlar umidni boy bermadi va Sovet Ittifoqidek yirik tuzumlai vaqti kelib parchalanib ketdi va Janubiy Afrikadek irqchilik avj olgan mamlakatlarda ham o’zgarishlar bo’ldi, deydi prezident.
Martin Lyuter King va u qatorida yurti deb qurbon bo'lganlarning qoni bekorga to'kilmagan. Jamiyatda tenglik va erkinlik ta'minlandi. Ammo muammo butkul yechildi, deyishga hali erta, deydi prezident.
“Amerika xalqi hamon kurashda, irqchilik va har qanday kamsitilishga qarshi ter to'kishda davom etamiz”, deydi Obama.
“50 yil oldin tenglik talab qilib namoyishga chiqqanlar afro-amerikaliklar orasida ham millionerlar ko’paysin deb emas, o’rta sinf kengaysin, kamsitilgan insonlar uchun imkoniyatlar yaratilsin, to’siqlar olib tashlansin degan talabni qo’ygan. Bugun o’zingizdan so’rang, jamiyatimiz qanchalik adolatli deb”.
“Amerikada hamon muammolarning tubi yo’q, jamiyatni mustahkamlash uchun hali ko’p buyuk ishlar qilinishi kerak, Martin Lyuter King orzu qilgan yurt bo’lishimiz uchun inson va uning hayotini ardoqlashda, huquqlarni ta’minlashda va xalq dardiga quloq solishda davom etishimiz kerak. Erkinlik va adolat hamma uchun!” - deydi Obama.
Martin Lyuter King 1963-yilning 28-avgustida Vashingtonda chorak million odam oldida turib, xalqni va hukumatni irqchilikka barham berishga chaqirgan edi. Bir yil o'tib tenglikni kafolatlovchi qonun qabul qilingan, irqiy ajratish jinoyat deya belgilangan.
Photo Gallery:
Vashingtonda tarixiy sana nishonlanmoqda
Amerikada irqiy tengsizlikka qarshi kurashga yetakchilik qilgan Martin Lyuter King “Bir orzum bor” deya nutq so’zlab, dunyo e’tiborini o’ziga qaratganiga yarim asr bo’ldi. 1963-yilning 28-avgust kuni minglab odamlar AQSh poytaxtida adolat talabi bilan namoyish qiladi. Oradan 50 yil o’tdi. Amerikada bugun qora tanli prezident. Tenglikni kafolatlovchi o’nlab qonunlar bor, lekin bu jamiyat uchun irq hamon nozik masala. Vashingtonda bir necha kunlik tantanalar...
Navbahor Imamova - "Amerika Ovozi" teleradiosining yetakchi multimedia jurnalisti. "Amerika Manzaralari" turkumidagi teledasturlar muallifi. Ko'rsatuvlar taqdim etish bilan birga prodyuser, muxbir va muharrir. O'zbekistonda akkreditatsiyadan o'tgan yagona amerikalik jurnalist. "Amerika Ovozi"da 2002-yildan beri ishlaydi. Jurnalistik faoliyatini 1996-yilda O'zbekiston radiosining "Xalqaro hayot" redaksiyasida boshlagan. Jahon Tillar Universiteti Xalqaro jurnalistika fakultetida dars bergan. Ommaviy axborot vositalari bo'yicha bakalavrlikni Hindistonning Maysur Universitetidan (University of Mysore), magistrlikni esa AQShning Bol Davlat Universitetidan (Ball State University) olgan. Shuningdek, Garvard Universitetidan (Harvard University) davlat boshqaruvi va liderlik bo'yicha magistrlik diplomiga ega. Jurnalistik va ilmiy materiallari qator xalqaro manbalarda chop etilgan. Amerikaning nufuzli universitetlari va tahlil markazlarida so'zlab, ma'ruzalar o'qib keladi. "Amerika Ovozi" oltin medali sohibi. Tashkilotda gender va jurnalistika bo'yicha kengash raisi. Toshkent viloyati Bo'stonliq tumani Qo'shqo'rg'on qishlog'ida ziyoli oilasida ulg'aygan.
Navbahor Imamova is a prominent Uzbek journalist at the Voice of America. As anchor, reporter, multimedia editor and producer, she has covered Central Asia and the U.S. for more than 20 years on TV, radio and online. Since 2018, she has also been reporting from inside Uzbekistan as the first-ever U.S.-based accredited correspondent in the country. During 2016-2017, she was a prestigious Edward S. Mason Fellow in public policy and management, while earning her Mid-Career Master in Public Administration at Harvard University’s John F. Kennedy School of Government. Navbahor played a pivotal role in the launch of Uzbek television programming at VOA in 2003, and has since presented more than 1000 editions of the flagship weekly show, “Amerika Manzaralari” (Exploring America), which covers American foreign policy focusing on Washington’s relations with Central Asia, as well as life and politics in the U.S. She speaks frequently on regional issues in Central Asia, as well as Uzbek politics and society, for policy, academic, and popular audiences. Her analytical pieces have been published in leading academic and news outlets including Foreign Policy, The National Interest, and the Atlantic. Navbahor also is the founding President of the VOA Women’s Caucus. She began her career at Uzbekistan’s state broadcasting company in Tashkent. She holds a Bachelor of Arts in journalism and mass communication from the University of Mysore, India and a Master of Arts in journalism from Ball State University, Indiana.
