AQShda prezident saylov kampaniyalari qizg'in pallada. Nomzodlar mahsulot kabi qadoqlanib saylovchiga taqdim etiladi. Bu siyosiy marketing. O'ta nozik va qaltis ish.
O'zini nomzod deb katta sahnaga chiqqan kishi ham nohukumat tashkilotlar, ham axborot vositalari tomonidan asta elakdan o'tkaziladi. Kim o'zi u, qayerdan chiqqan, oilaviy hayoti, hulq-atvori, xullas har bir tashlagan qadami tahlil ostida.
Amerikada targ'ibotning yaxshi-yomoni yo'q. Nomzodlar lavozimga saylanish uchun har narsaga tayyor.
Prezidentlikka nomzodlar saylovchilardan ularning obro’-hurmati, turli mavzularda tutgan pozitsiyasini hisobga olishni so’ramoqda. Buni siyosiy marketing deyishadi.
2007 yilning 10 fevralida demokrat senator Barak Obama prezidentlikka nomzod bo’lishini e’lon qilgan edi.
Illinois shtatida o’tgan bu marosim darhol saylov-oldi reklamaga aylantirildi.
Unda ishtirok etganlar, ommaning guldiros qarsaklari va hatto senator nutqidagi kichik xatolar – bu tasvirlar ataylab xalqqa namoyish etiladi. Nomzodni tanitish uchun.
Siyosiy tahlilchi Brayan Darling saylovchilarni ko’ndirish jarayonini tushuntiradi:
"Maqsad - nomzodni yoqimtoy qilib ko’rsatish toki saylovchilarga ma’qul bo’lsin, unga ovoz berishsin. Bundan tashqari, nomzodlar keng ommani qiziqtirgan mavzularda gapirishi kerak. Ularning e’tiborini jalb qila olish juda muhim".
Mavzularni saylovchilarga shunday yetkazingki, ular darhol eslab qolsin, deydi axborot vositalari bo’yicha mutaxassis Piter Fenn.
"Nomzod fikrlarini juda aniq, ravshan, sof va oson qilib tushuntirishi talab qilinadi. Saylovchilarning qulog’ida bo’lsin, raqiblaridan farq qilsin, kuchli va afzal tomonlarini ko’rsatsin. Eng muhimi – qayta-qayta takrorlash".
Nomzodni reklama qilish maqsadida, strateglar mana-man deb ko’zga tashlanib turadigan gaplar va shiorlar bilan chiqadi. Saylovchilar bu qisqa va lo’nda shiorlarni mashinasiga ham yopishtirib qo’yishi mumkin.
Sobiq prezident Bill Klinton “Eeee, ahmoq, iqtisod bu” degan izohi bilan tanilgan edi. Hozirgi prezidentning otasi, sobiq prezident Jorj Bush “Miyaga quyib oling – soliqlar oshirilmaydi”,- deb tanilgan edi.
Bu yil prezidentlikka nomzod Barak Obama esa “O’zgarishlar davri keldi” degan shior bilan chiqmoqda.
Xuddi bozordan mahsulot sotib olgandek siyosiy marketing ham shunday yo’lga qoyilishi kerakki, mavridi kelganda saylovchi mahsulotni tanlasin, yoqqan nomzodga ovoz bersin.
"Siyosatda vaqtdan unumli foydalangan kishi yutadi. O’z vaqtida nutq so’zlash, namoyish-yig’ilish o’tkazish, ovoz berishga undash natijani belgilaydi. Ko’chatni ekib, parvarishlab, kutib, kuzda meva olgandek gap",- deydi Piter Fenn.
Lekin Oq uyni egallash uchun, demokrat va respublikachilarning o’z tarafdorlarini saylov uchastkalariga chorlash bilan ish bitmaydi. Mustaqil, hech bir partiyani quvvatlamaydigan fuqarolar ham talaygina. Ularning xohish-istagini oldindan bilish qiyin. Ko’pincha prezident kim bo’lishini aynan mustaqil saylovchilarning ovozi hal qiladi.