Vashingtonda asoslangan Freedom
House (Ozodlik uyi) tashkilotining “O’tish davridagi davlatlar”
mavzusida chiqariladigan yillik hisobotiga ko'ra, neftga boy Rossiya, Ozarbayjon va
Qozog’iston kabi davlatlarda mas’uliyatsizlik, korrupsiya va siyosiy bosim
kuchaygan.
Freedom House yillik hisobotida davlatlar bir necha ko’rsatkichlar
bo’yicha baholanadi. Nomlari tilga olingan uch mamlakat, deyiladi hisobotda,
1999 yildan beri barcha ko’rsatkichlar bo’yicha ortga surilib borgan. Tashkilot
xodimi Kristofer Uoker buni ushbu mamlakatlarda qisman neft sanoatining rijovi
bilan bog’lamoqda.
Hisobotda 2010 yilda Yevropada Xavfsizlik va Hamkorlik Tashkilotiga raislik qilish huquqining ilk bor nodemokratik davlat - Qozog’istonga berilishi tanqid ostiga olinadi.
Rossiyada saylov tizimi, fuqarolik jamiyati va davlat boshqaruviga avtoritar tuzum ostida darz ketgan. 15 mamlakatda mustaqil matbuot davlat tomonidan kuchli nazoratga olingan. Jumladan Internet ham. Ukraina bundan mustasno deyiladi hisobotda.
Freedom Housega ko’ra, Yevropada uyg’unlik yetishmaydi, kelasi bir necha yil ichida Sharqiy Yevropaning Rossiya yonilg’isiga tobeligi oshgach esa ahvol yanada yomonlashadi.
Hisobotga asosan sobiq SSSR va
Sharqiy Yevropa mamlakatlari kiritilgan. Ulardagi fuqarolik jamiyati, saylov
jarayoni, mustaqil matbuot, davlat boshqaruvi, sud tizimi va korrupsiya
darajasi tahlil qilingan.
O’zbekistonga barcha ko’rsatkichlar bo’yicha salbiy
baho berilgan. 1999 yildan beri bironta yo’nalish bo’yicha olg’a siljish
kuzatilmagan. 2007 yilgi prezident saylovlarida ikki muddatni o’tab bo’lgan
Islom Karimovga uchinchi bor saylanish huquqining berilishi tashkilot uchun
yangilik bo’lmagan, deyiladi Freedom House ning yillik hisobotida.