Learning English
VOA
site logo site logo
Oldingi Keyingi
Breaking News
Yangiliklar

"Hozir juda ehtiyotkorlik, ammo ogohlik bilan ish tutadigan payt"

1990-yillar boshida o’zbek-qirg’iz chegarasida qonli to’qnashuvlar yuz berib, har ikki tomon katta talofat ko’rgan. O'nlab begunoh insonlar halok bo'lgan.

Bu kelishmovchilik ortidagi sabablar nima edi va bu voqealardan qanday saboq olish kerak edi?

Ayni damda Gollandiyada yashayotgan o’zbek ziyolisi Bahodir Uzoqov bu mojaroni hal etish uchun jalb qilingan yosh mutaxassislardan biri bo’lgan.

Bahodir Uzoqov o’zbek-qirg’iz yer talashgan davrlarni yodga oladi.

"Qirg'izlar O'sh shahri va atrofidan (o'zbeklar yashaydigan hududlardan) yer berilishini talab qila boshlashgan. Kolxoz yerlari bo'lib berilishini talab qilishgan. Mahalliy hokimiyat ularga va'da bergan. O'zbeklar chiqib mitinglar boshagan. Shunda O'zbekiston Respublikasi rahbariyati kelib, o'zbek talabi qondirilishini so'ragan va ularga boshqa joydan yer berilishi kerak deb chiqqan".

Lekin mojaro bu bilan tugamaydi. Hududga Sovet qo’shini kiritiladi. O’zbek-qirg’iz orasida janjal chiqmasin deb o’rtada maxsus koridor ta’sis etiladi.

"Kelishuvda keyin o'zbeklar kutmagan narsalar ro'y beradi. O'zbeklarga qarshi o't ochilgan",- deydi Bahodir Uzoqov.

Bahodir Uzoqov etnik nafratga olib keladigan asosiy sabab bu dizinformatsiya, noto’g’ri xabar va ma’lumot, mish-mishlar tarqatib, odamlarni bir-biriga qayrash, psixologik bosim o’tkazish deydi.

"1989 yilda Farg'onadagi mesxeti turklari bilan bo'lgan to'qnashuvlarda ham, 1990 yildagi qirg'iz-o'zbek mojarosida ham juda ko'p mish-mishlar yoyib, odamlarni konfliktga psixologik tayyorlash juda kuchli bo'lgan. Hozir mana 2010 yilda ham, hozirgi notinchliklar boshlanishi uchun ham shunday qilindi, nazarimda".

Odamlar haqiqatni bilishi uchun sharoit yaratilmadi, omma orasida tushuntiruv ishlari olib borilmadi, deydi Bahodir Uzoqov, aksincha tomonlarning bir-biriga shubhasi oshishi uchun harakat qilindi. Masala chuqur yoritilmadi.

"Mana shu janjalni keltirib chiqargan jinoiy guruhlar va shaxslarga nisbatan o'z vaqtida chora ko'rilmadi. Adolat ta'minlanmadi. Xalq orasida tinchlikka undovchi tashviqot ishlari olib borilmagani natijasida mana bugungi qonli voqealarga guvohmiz", - deydi u.

Odamlar ongi, fikri yolg'on va tuhmatlarga asoslangani katta fojia. Ayni damda Qirg'izistonning boshqa hududlarida o'zbeklarga qarshi uydirma gaplar yuribdi.

"O'zbeklar aslida qirg'izlarni qirayapti degan ma'lumotlar tarqatilmoqda", - deya kuzatadi Bahodir Uzoqov.

O’sh va Jaloloboddan minglab aholi O’zbekiston tomonga o’tgan va o'tish umidida. Ularga insonparvarlik yordami ko'rsatila boshlagan.

Suhbatdoshimiz nazarida hozir O’zbekiston har bir qadamini o’ylab bosishi kerak. Bosiqlik bilan yondashgan ma’qul, deydi u.

"Mana shu soatgacha Rossiyaning kuzatib turganini Markaziy Osiyo hududida ikkinchi Kavkaz keltirib chiqarishga harakat deb baholayman. Chunki hozir O'zbekiston qo'shini kirgudek bo'lib, aralashadigan bo'lsa, bu katta regional mojaroga yetaklaydi. Menimcha, Rossiya "kozir" bir karta tayyorlab qo'ygan. Qirg'izlar bilan bu narsa bo'lsa, keyin tojiklar bilan shu kartani o'ynashi mumkin, O'zbekistonning ichida. Bu yerda aql bilan ish qilish kerak. Lekin soat sayin, daqiqa sayin odamlar halok bo'lmoqda, begunoh insonlar o'lib ketayapti".

Vaziyat qaltis ekan, Bahodir Uzoqov kabi chet elda yashayotgan ziyolilar jahon ommasi e'tiborini masalaga qaratishga, xalqaro axborot vositalarini mojaroni izchil yoritishga, ayniqsa siyosatchilar ko'zini ochishga undamoqda.

  • 16x9 Image

    Navbahor Imamova

    Navbahor Imamova - "Amerika Ovozi" teleradiosining yetakchi multimedia jurnalisti. "Amerika Manzaralari" turkumidagi teledasturlar muallifi. Ko'rsatuvlar taqdim etish bilan birga prodyuser, muxbir va muharrir. O'zbekistonda akkreditatsiyadan o'tgan yagona amerikalik jurnalist. "Amerika Ovozi"da 2002-yildan beri ishlaydi. Jurnalistik faoliyatini 1996-yilda O'zbekiston radiosining "Xalqaro hayot" redaksiyasida boshlagan. Jahon Tillar Universiteti Xalqaro jurnalistika fakultetida dars bergan. Ommaviy axborot vositalari bo'yicha bakalavrlikni Hindistonning Maysur Universitetidan (University of Mysore), magistrlikni esa AQShning Bol Davlat Universitetidan (Ball State University) olgan. Shuningdek, Garvard Universitetidan (Harvard University) davlat boshqaruvi va liderlik bo'yicha magistrlik diplomiga ega. Jurnalistik va ilmiy materiallari qator xalqaro manbalarda chop etilgan. Amerikaning nufuzli universitetlari va tahlil markazlarida so'zlab, ma'ruzalar o'qib keladi. "Amerika Ovozi" oltin medali sohibi. Tashkilotda gender va jurnalistika bo'yicha kengash raisi. Toshkent viloyati Bo'stonliq tumani Qo'shqo'rg'on qishlog'ida ziyoli oilasida ulg'aygan.

    Navbahor Imamova is a prominent Uzbek journalist at the Voice of America. As anchor, reporter, multimedia editor and producer, she has covered Central Asia and the U.S. for more than 20 years on TV, radio and online. Since 2018, she has also been reporting from inside Uzbekistan as the first-ever U.S.-based accredited correspondent in the country. During 2016-2017, she was a prestigious Edward S. Mason Fellow in public policy and management, while earning her Mid-Career Master in Public Administration at Harvard University’s John F. Kennedy School of Government. Navbahor played a pivotal role in the launch of Uzbek television programming at VOA in 2003, and has since presented more than 1000 editions of the flagship weekly show, “Amerika Manzaralari” (Exploring America), which covers American foreign policy focusing on Washington’s relations with Central Asia, as well as life and politics in the U.S. She speaks frequently on regional issues in Central Asia, as well as Uzbek politics and society, for policy, academic, and popular audiences. Her analytical pieces have been published in leading academic and news outlets including Foreign Policy, The National Interest, and the Atlantic. Navbahor also is the founding President of the VOA Women’s Caucus. She began her career at Uzbekistan’s state broadcasting company in Tashkent. She holds a Bachelor of Arts in journalism and mass communication from the University of Mysore, India and a Master of Arts in journalism from Ball State University, Indiana.

Shu mavzuda

XS
SM
MD
LG