Breaking News

Huquq tashkiloti Qirg'iziston janubida tekshiruv boshlagan, aholi esa hamon yordamga ko'z tikib o'tiribdi


Qirg’iziston janubida Human Rights Watch inson huquqlari tashkiloti tekshiruvlar olib bormoqda. Ekspertlardan iborat maxsus guruhning maqsadi o’zbeklarga qarshi qirg’in ortida kim va nima sabablar turganini aniqlash; to'qnashuvlar va xurujlar avj olar ekan, hukumat ularga nisbatan qachon va qanday ish tutganini ko'rib chiqish.

Shuningdek, talofat ko'lami va qanday jinoyatlar amalga oshirilganini qog'ozga tushirish. Qotillik, qiynoq va jinsiy tajovuz eng ko'p tilga olinayotgan hollar.

Tashkilotning hududdagi mutaxassislaridan biri Ole Solvangning aytishicha, hozirgacha bir narsa ravshan: zo’ravonliklar va xunrezliklarda harbiy kiyimini kiygan insonlarning roli katta bo’lgan.

Ular haqiqatdan ham xavfsizlik kuchlari bo’lganmi yoki ularning ust-boshini kiyib qabih jinoyatlar qilinganmi?

“Biz mana shu savolga javob izlayapmiz va ma'lumot yig'ayapmiz”,- deydi Ole Solvang.

Human Rights Watch tashkiloti jinoyatchilar adolat oldida javob berishi kerak deydi.

“Amerika Ovozi” bilan muloqotda bo’lgan o’zbeklar hukumat, xavfsizlik kuchlari va jinoyatchi to’dalarni birdek ayblaydi.

“Minglab insonlar hayoti tahdid ostida ekaniga qaramay hukumat pinagini buzmadi. O’shda shuncha qon to’kilsa ham buni axborot vositalari yoritmadi. Na mahalliy hokimiyat, na Bishkekda o’tirganlar bizning dodimizga quloq soldi. Vaziyat butunlay izdan chiqib, BTR va boshqa narsalar to’dalarning qo’liga o’tib bo’lgach, Bishkek nima qilarini bilmay rus va boshqalarda yordam so’rashga tushdi. Biz biror soniya ham muvaqqat hukumat biz uchun qayg’urayotganini sezmadik”,- deydi qirg’in paytida mahallasini himoya qilgan keksa o’zbeklardan biri.

Uning tasvirlashicha, g’alayonlar keng qamrovli qatliomga aylanishigacha ancha vaqt o’tgan. Do’konlarga o’t qo’yilgan, jamoat markazlariga xurujlar qilingan. Hech kim bunga qarshi chora ko’rmagach, qirg’iz to’dalar haddidan oshib, odamlarni ketma-ket o’ldira boshlagan; mahalla va tumanlar o’t ichida qolgan.

Human Rights Watch tashkiloti vakili O’sh va Jalolobodda aholi hali ham vahimada, ilojsiz bir holda yashamoqda deydi.

“O’zbeklar mahallalariga qirg’izlarni yaqinlashtirayotgani yo’q, hatto ular gumanitar yordam olib kelsa ham. Ular hech kimga ishonmay qo’ygan”,- deydi Ole Solvang.

Uning fikricha xalqaro hamjamiyat nazorat va huquq-tartibotni o’z qo’liga olmasa, jabrdiydalarga zarur ko’mak yetib borishi juda mushkul.

Biror bir muassasa qancha odam o'lgani, qanchasi zo'rlangani yoki bedarak ketgani haqida aniq ma'lumot bera olmaydi. Tekshiruvlar endi boshlanmoqda va vaziyat ularni hali keng miqyosda olib borishga yo'l bermaydi.

Qizil Xoch singari gumanitar tashkilotlar aholiga zarur yordam yetkazishi uchun xavfsizlik nisbatan bo'lsada ta'minlanishi kerak.

O'shning O'n Adir tumani masalan ko'mak deyarli bormayotgan hududlardan. U yerlik talaba yigitning aytishicha, oilalar oziq-ovqat va ichimlik suviga muhtoj.

"Shu paytgacha bizning oilamizga biror yordam kelgani yo'q",- deydi u.

Yuzlab ming insonlar taqdiri mavhum qolmoqda. Qirg'iziston janubini, xususan O'sh va Jalolobodni qariyb 800 ming o'zbek vatan deb biladi. Ularning yarmi bugun boshpanasiz, yordamga muhtoj.

  • 16x9 Image

    Navbahor Imamova

    Navbahor Imamova - "Amerika Ovozi" teleradiosining yetakchi multimedia jurnalisti. "Amerika Manzaralari" turkumidagi teledasturlar muallifi. Ko'rsatuvlar taqdim etish bilan birga prodyuser, muxbir va muharrir. O'zbekistonda akkreditatsiyadan o'tgan yagona amerikalik jurnalist. "Amerika Ovozi"da 2002-yildan beri ishlaydi. Jurnalistik faoliyatini 1996-yilda O'zbekiston radiosining "Xalqaro hayot" redaksiyasida boshlagan. Jahon Tillar Universiteti Xalqaro jurnalistika fakultetida dars bergan. Ommaviy axborot vositalari bo'yicha bakalavrlikni Hindistonning Maysur Universitetidan (University of Mysore), magistrlikni esa AQShning Bol Davlat Universitetidan (Ball State University) olgan. Shuningdek, Garvard Universitetidan (Harvard University) davlat boshqaruvi va liderlik bo'yicha magistrlik diplomiga ega. Jurnalistik va ilmiy materiallari qator xalqaro manbalarda chop etilgan. Amerikaning nufuzli universitetlari va tahlil markazlarida so'zlab, ma'ruzalar o'qib keladi. "Amerika Ovozi" oltin medali sohibi. Tashkilotda gender va jurnalistika bo'yicha kengash raisi. Toshkent viloyati Bo'stonliq tumani Qo'shqo'rg'on qishlog'ida ziyoli oilasida ulg'aygan.

    Navbahor Imamova is a prominent Uzbek journalist at the Voice of America. As anchor, reporter, multimedia editor and producer, she has covered Central Asia and the U.S. for more than 20 years on TV, radio and online. Since 2018, she has also been reporting from inside Uzbekistan as the first-ever U.S.-based accredited correspondent in the country. During 2016-2017, she was a prestigious Edward S. Mason Fellow in public policy and management, while earning her Mid-Career Master in Public Administration at Harvard University’s John F. Kennedy School of Government. Navbahor played a pivotal role in the launch of Uzbek television programming at VOA in 2003, and has since presented more than 1000 editions of the flagship weekly show, “Amerika Manzaralari” (Exploring America), which covers American foreign policy focusing on Washington’s relations with Central Asia, as well as life and politics in the U.S. She speaks frequently on regional issues in Central Asia, as well as Uzbek politics and society, for policy, academic, and popular audiences. Her analytical pieces have been published in leading academic and news outlets including Foreign Policy, The National Interest, and the Atlantic. Navbahor also is the founding President of the VOA Women’s Caucus. She began her career at Uzbekistan’s state broadcasting company in Tashkent. She holds a Bachelor of Arts in journalism and mass communication from the University of Mysore, India and a Master of Arts in journalism from Ball State University, Indiana.

XS
SM
MD
LG