"Surxondaryo fuqarosi", xalqaro mutaxassis: O'zbekiston demokratiyaga tayyor

Hamza Tursunov 2002-yilda “Umid” dasturi orqali Amerikaning San Xose davlat universitetida iqtisod va moliya sohasida o’qishini tugatib, O’zbekistonga qaytganida “Surxondaryo fuqarosi ekansiz” deya Toshkentda imkoniyat eshiklarini yopishgan.

Vatanda qiynalgan yosh mutaxassis yana xorijga ketgan va o’tgan 18 yil mobaynida nafaqat G’arb balki Sharq davlatlarida ham o’z professional o’rnini topdi va muvaffaqiyat qozondi. Bu borada Britaniyaning Durham universitetida ham o’qib, magistrlik unvonini oldi. Hamza hozirda Kanadaning Toronto shahrida yashaydi. Yirik xalqaro kompaniyada yuqori lavozimda ishlaydi.

O'tgan yillar ichida O'zbekistonga borib, vaziyatni o'rgangan vatandosh xususiylashtirish va muxolifat zaruriyati haqida o’z takliflarini olg’a surmoqda. Hamza O’zbekistonda demokratiyaga tayyor, deya ishonadi. Demokratiyadan qo’rqmaslik kerak, bunday sistemani prezident yoki ijroiya organi emas, fuqarolar barpo etadi, deydi vatandosh.

Yangi davrga dadil qadam qo’yish O’zbekiston demokratiyaning tub talablari – hurfikrlilik, bahs-munozara, siyosiy raqobat va tanlovdan o’zini tiymasligi lozim, deydi Hamza. Uning nazarida O’zbekistonda bu borada samimiy va ezgu harakatlar, ijtimoiy jarayonlar boshlangan. To’siq qo’ymaslik zarur, deya undaydi u.

Hamzaga ko’ra, O’zbekistonda “nomenklaturani ishdan bo’shatish kerak”. Lekin sistemadagi illatlar, tub muammolar yosh va iqtidor tanlaydimi?

Yulg’ichlar orasida yoshlar va keksalar, vatanda va xorijda ilm olganlar, mahalliy va xorijiy tajribaga egalar bor. Korrupsiyaga qarshi kurashni sektorma-sektor qanday olib borish mumkin?

O’zbekiston siyosiy va iqtisodiy islohotlar talab qiladigan shartlarga chiday oladi, deydi Hamza. Buning ustiga jamiyat Prezident Shavkat Mirziyoyevni quvvatlab turibdi, demak, sinovlarga dosh bera olishiga ishonch bor, qa’tiyat bor, deya qo’shadi u.

O’zbekistonda hozir eng muhim o’zgarishlarni men vatanparvarman deb maqtanadigan mansabdorlar emas, deydi Hamsa, balki kichik va o’rta bizneslarni yuritayotgan, yangicha sohalarga qo’la urayotgan tadbirkorlar.

Hukumat regulyatorlik qilish bilan cheklanib, iqtisodiy erkinlik uchun yo’lni keng ochib qo’yishi kerak, deydi vatandosh. Uning tasvirlashicha, O’zbekistonga hozir “kislorod” yetishmayapti, ham mamlakatdagi, ham xorijdagi fuqarolar dadilroq hissa qo’shishi uchun.

Hamza davlat rolini kamaytirib, taraqqiyot uchun fuqaroga ko’proq erkinlik beraverish kerak degan taklifni olg’a suradi. Uningcha, O’zbekistonda islohotlar bo’lmoqda lekin ularning meva berishi uchun vaqt kerak.

Ayrim o’zgarishlar hozir ko’rinmasligi va sezilmasligi mumkin, deydi u, biroq kelajakda odamlar hayotiga ijobiy ta’sir o’tkazishi kerak. Biroq, deydi Hamza, xalq kutaverib charchagan, yana o’nlab yil ko’z tikib o’tirishni xohlamaydi.

Odamlarning farovon yashashga haqqi bor va agar shu yo’lda harakat qilayotgan bo’lsa, davlat ularga dalda bo’lishi lozim. Xorijda, ayniqsa demokratik jamiyatlarda yashayotgan o’zbekistonliklar bunday tuzumlar haqida amaliy tajribaga ega, deydi suhbatdosh, bundan foydalanish kerak.

Albatta, chet el bilimi va malakasiga ega bo’lish odamni albatta vijdonli va halol qilib qo’ymaydi, biroq o’z taklif va mulohazalari bilan rahbarlarga murojaat qilayotganlarni tinglash zarur.

Hamza tahlilicha, O’zbekistonda nomenklatura demokratiyani xohlamasligining sababi ular bu tizim nima ekanini tushunmaydi. Biladi lekin xohlamaydi emas, deya ta’kidlaydi vatandosh, bilishmaydi va anglashmaydi, aks holda istak ham bo’lar edi.

Hamza O’zbekistonga 1,3 milliard dollar sarmoya kiritib, quyoshdan energiya olish sanoatini rivojlantirishga bel bog’lagan “SkyPower” kompaniyasida yuqori lavozimda ishlaydi. “Amerika Ovozi” bilan muloqotda mutaxassis kompaniya va Toshkent orasidagi kelishmovchiliklar haqida bafurja gapirib berdi. “SkyPower” ish boshlashga qiynalmoqda, lekin yechim topish umidini boy bermagan deydi u. Masala ortidagi omillar haqida mana bu link orqali tanishish mumkin.

Har qanday yirik muammoni hal etish bir kishiga bog’liq bo’lib qolmasligi zarur, deydi Hamza, O’zbekiston investitsiya muhiti haqida gapirar ekan. Mansabdorlar zarur qarorlarni vaqtida qabul qila olishi va fursatni boy bermasligi kerak. Chunki dunyo kutib o’tirmaydi. Mamlakat esa imkoniyatlarni boy beradi.

Buni ham ko'ring

O'zbekiston: 1,3 milliard dollarlik to'g'ridan-to'g'ri sarmoya boshi berk ko'chada

Bu borada ham Hamza O’zbekistonga muxolifat nima uchun kerakligini eslatadi. Tizimni tergab turuvchi demokratik kuch kerak. Hamza nazarida Prezident Mirziyoyevga bunday o’zgarishdan tahdid bo’lmaydi, chunki islohotlar ortidagi asosiy odam uning o’zi.

“Shavkat Miromonovich hech narsani o’zgartirmay eski tuzumni davom ettirishi mumkin edi. Hech qanday tavakkalsiz va xavf-xatarsiz”.

Suhbatdosh O’zbekistonning hozirgi rahbarini xalqparvar va haqparvar inson, xalq ichidan chiqqan lider deb biladi.

Hamza fikricha, respublikada sog’lom muxolif fikrlash rivojlana boshlagan. Buni u blogerlar, jamoatchi faollar va ayrim ziyolilarda ko’radi.

Ular davlat rivojlanishi uchun o’z muqobil g’oya va tanqidiy-tahliliy yondashuvlarga ega, deydi suhbatdosh. Xalq orasida ko’plar ularni eshityapti, quvvatlayapti va bu bilan mamlakat barqarorligiga hech qanday raxna solinayotgani yo’q. Fikrlar orasida raqobat bo’lishi jamiyatni oldinga yetaklashi kerak.

O’zbekistonliklarning katta sonda demokratik davlatlarga chiqishi, bunday tuzumlarning mazasini tatishi, qolaversa texnologik taraqqiyot tufayli bugun global jarayonlar haqida ko’proq tushuncha va bilimga ega ekani jamiyatning ko’zini ochmoqda, uni uyg’otmoqda deydi Hamza.

Uning xulosasi shuki, O’zbekistonda demokratik salohiyat bugun o’sgan va sinovlarga yanayam tayyor.

O’zbekiston shaxsga sig’inish madaniyati chuqur ildiz otgan jamiyat. Odamlar har ikkinchi gapida davlat rahbarini maqtashga o’rgangan. Hamza nazarida bular yengsa bo’ladigan illatlardir.

Hamzaning o’zi hukumatda ishlashni istamaydi, chunki xususiy sektorni kuchliroq va erkinroq maydon deb hisoblaydi. O’zbekistondagi mansabdorlar singari prezident oldida tik turib, bloknotiga yozadigan rasmiy bo’la olmasligini aytadi.

“Hech kimga boshimni ega olmayman”, - deydi u, inson hur bo’lib yashashi zarurligini eslatar ekan.

Hamza O’zbekiston kelasi yilgi prezident saylovlarigacha muxolif partiya vujudga kelishiga ishonmaydi. Milliy mafkura degan narsani shakllantirish kerak, deydi Hamza, va unda “o’zbek” emas, “o’zbekistonlik” tushunchasiga urg’u berish kerak, toki mamlakatda yashaydigan har qanday elat vakili shu yurt fuqarosi ekanidan faxrlansin.

Pasportni olib qo’yish mumkin, lekin o’zlikni hech kim ololmaydi, deydi vatandosh. Hamza ayni damda Kanada fuqarosi lekin O’zbekiston fuqaroligidan ham chiqmagan.