O’zbekiston Adliya vazirligi AQShda asoslangan “Freedom House” nohukumat tashkilotining O’zbekistondagi faoliyati to’xtatislishiga oid chiqargan bayonotiga ko’ra, tashkilot O’zbekistonning nohukumat tashkilotlar to’g’risidagi qonunini buzgan.
Tashkilot Toshkent shahar fuqarolik sudining qarori bilan O`zbekistondagi faoliyatini olti oy muddatga to`xtatgan edi. Shu munosabat bilan yaqinda O`zbekiston Adliya vazirligi tomonidan tarqatilgan bayonotda vakolatxona yopilishining sabablari haqida so`z boradi.
Bayonotda keltirilishicha, vakolatxona o`tkazgan tadbirlariga mamlakatdagi ro`yxatga olinmagan inson huquqlari himoyachilarini jalb etgan; o`z faoliyatidagi moliyaviy xarajatlar haqida hisobot taqdim etmagan; vakolatxona ramzini ro`yxatdan o`tkazmasdan ishlatgan; internet xizmatlarini litsenziyaga ega bo`lmasdan ko`rsatgan va tashkilot faoliyatida aniqlik yetishmaydi.
“Freedom House”ning O`zbekistondagi vakolatxonasi rahbari Branko Shesto Adliya vazirligi tomonidan bildirilgan e’tirozlarni inkor etadi. Unga ko`ra vakolatxona o`z moliyaviy faoliayati haqida hisobot bergan.
- Vakolatxona tadbirlariga ro`yxatdan o`tmagan inson huquqlari himoyachilarini jalb etish masalasiga kelsak, butun dunyoda inson huquqlari himoyachilari ro`yxatdan o`tishlari shart emas. Xalqaro darajadagi me’yorlarga ko`ra shunday va bundan O`zbekiston hukumatining ham xabari bor. Inson huquqlari himoyachisi bir kishi bo`lishi mumkin, bir kishining ro`yxatdan o`tishi esa lozim emas”, - deydi vakolatxona rahbari Branko Shesto.
Mamlakatdagi kuzatuvchilarning vakolatxona faoliayatiga baho berishlaricha “Freedom House” o`z faoliyati davomida O`zbekistondagi inson huquqlari himoyachilarining malakalarini oshirishga yaqindan yordam ko`rsatgan. Shuningdek, vakolatxona faoliyati faqatgina O`zbekistondagi nohukumat tashkilotlar bilan hamkorlik qilish bilan cheklanib qolmagan, balki hukumat idoralari bilan O`zbekistondagi inson huquqlariga oid vaziyatni yaxshilashda hamkorlik qilib kelgan.
Jumladan, Birlashgan Milllatlar Tashkilotining Qiynoqlarga qarshi qo`mitasi ma’ruzachisi Teo Van Boven tomonidan berilgan tavsiyalarni bajarishda O`zbekiston Ichki ishlar vazirligi va mamlakatdagi inson huquqlar faollaridan iborat qiynoqlarga qarshi tezkor guruh tashkil etishda faol qatnashgan.
Mustaqil kuzatuvchilar Toshkent shahar sudining qarorini siyosiy sabablar, jumladan O`zbekistonning AQSh va G’arbdan tobora uzoqlashish siyosati bilan bog`lashadi. Kuzatuvchi Toshpo`lat Yo`ldoshevga ko`ra bu O`zbekiston hukumatining tobora G’arb demokratiyasidan, AQShdan uzoqlashayotganligining namunasidir.
Ayrim ekspertlarga ko`ra esa tashkilot yopilishidan siyosiy sabab qidirish kerak emas. Siyosat Axborot tahlil markazining eksperti Sharofiddin To`laganov, agar olti oydan so`ng vakolatxona ro`yxatga olinmasa, shundagina bundan siyosiy sabablar qidirish lozim, deydi.
Mahalliy inson huquqlari himoyachilaridan biri Abdujalil Boymatov inson huquqlari himoyachilarini vakolatxonaga borishga majbur qilgan sabablar haqida gapiradi:
“Ingliz tilidagi, rus tilidagi turli adabiyotlar bor edi, biz u erda seminarlar, davra kengashlari o`tkazib turardik. O`zbekistonda shunday sharoit yaratilganki, muxolif partiyalar, inson huquqlari himoyalovchi tashkilotlar rto`yxatga olinmagan, o`z ofislari yo`q, bankda hisob raqamini ochish mumkin emas. O`zbekistonliklarning uyushmalarga birlashish huquqlari paymol etib kelinmoqda ”, - deydi inson huquqlari himoyachisi.
Tashkilotga qo`yilgan aybnomalar, Abdujalail Boymatovga ko`ra, asosga ega emas.
Vakolatxona rahbari Branko Shestoga ko`ra, Toshkent shahar fuqarolik sudining qarori adolatsiz ravishda chiqarilgan va qaror ustidan shikoyat kiritiladi.
