Shanxay Hamkorlik Tashkilotiga a’zo davlatlar va kuzatuvchi maqomini olgan mamlakatlar rahbarlari shu oy oxirida Tojikiston poytaxti Dushanbeda yig’iladi.
Tahlilchilar ushbu tashkilotga Eron Islom Respublikasi a’zolik uchun qattiq harakat qilayotganiga e’tibor qaratadi.
Shu yil mart oyida Eron Tashqi ishlar vaziri Manuchehr Mo’takki Dushanbega safari chog’ida ochiq fikr bildirgan edi.
Tojikistonlik tahlilchi jurnalist Tilav Rasulzoda so’zlariga ko’ra, Eronning bu
tashkilotga to’laqonli a’zo bo’lishi mintaqa mamlakatlarining manfaatiga mos
keladi.
“Chunki, bu yerda mintaqa xavfsizligi haqida gap ketmoqda va Eron Osiyoda
qudratli davlatlardan biri hisoblanadi. Eronning ShHTga a’zoligi Osiyodagi
kuchlar nisbatini ancha o’zgartirib yuborgan bo’lardi. Uning bu tashkilotga
qo’shilishidan Tojikiston ham, Rossiya ham manfaatdordir,”- deydi Tilav
Rasulzoda.
Tojikistondagi ba’zi o’zbek tahlilchilarining fikricha, Kollektiv Xavfsizlik
Shartnomasi Tashkiloti bilan harbiy mashg’ulotlar o’tkazib borayotgan Shanxay
Hamkorlik Tashkilotining harbiylashib borishi haqiqatan ham dunyodagi
muvozanatning buzilishiga olib keladi.
“ShHT chindan ham siyosiy-harbiy tashkilotga aylantirilsa, demak, yana Markaziy
Osiyo katta bir xavf ostida qolishi mumkin va bu dunyoda hozirgi muvozanatning
buzilishiga olib keladi,” - deydi o’zbek tahlilchilaridan biri.
Tojikistonlik jurnalist Shohista Ashurzoda fikiricha, Eron Shanxay Hamkorlik
Tashkilotidan hozircha siyosiy qalqon sifatida foydalanishni ko’zlaydi.
“Fikrimcha, Eron Amerika tahdididan cho’chimoqda va o’ziga ko’mak beruvchini
izlamoqda. Bunday panohni esa ShXTda ko’rishi mumkin. Albatta, har qanday
tashkilot o’z a’zolarini himoya qilishi mantiqan durust. Ammo
ShHTning faoliyatida hali bunday mazmunni ko’rmaymiz, to’g’rirog’I, hali u
bunga qodir emas,”- deydi Shohista Ashurzoda.
Tilav Rasulzodaning aytishicha, Eronning Shanxay Hamkorlik Tashkilotiga
a’zoligidan Tojikistonning strategik manfaatlari bor. Uning fikricha, Rossiya
va Xitoy oz manfaatlari yo’lida Tojikiston singari mayda davlatlarni pisand
qilmasligi mumkin.
“ShHTda asosiy vazifani yirik davlatlar bajarishi munkin. Bunday
sharoitda Tojikiston mustaqil a’zo sifatida o’z manfaatlarini o’tkaza olmay
qolishi mumkin. Biz bu holatni sobiq sho’rolar davrida ko’rganmiz. Tojikiston
ShHTda Eronni o’ziga yaqin kuchli ittifoqchi davlat sifatida ko’rishni
istaydi,”- deydi Tilav Rasulzoda.
Uning fikricha, Eronning bu tashkilotga qo’shilishga O’zbekiston to’sqinlik
qilishi mumkin.
Bunga sabab qilib tojik tahlilchisi O’zbekiston va Tojikiston munosabatlaridagi sovuqlikni ko’rsatadi.
Qo’shnisi bilan munosabatlarni yaxshilashni istamayotgan O’zbekiston ShHTda Tojikistonga ittifoqdosh qudratli davlatni ko’rishni xohlamaydi deydi u.
Moskvalik taniqli tahlilchi Aleksandr Sobyanin ShHTni
ba’zilar singari G’arbga muxollif tashkilot sifatida baholamaydi.
“Bu borada ShHTning eng yirik a’zosi bo’lgan Xitoy va Rossiyaning, Qozog’iston
va boshqa a’zolarning ham rasmiy munosabati mavjud. Bu tashkilot NATOga ham, AQSh
yoki Yevropa Ittifoqi doirasidagi biror bir xalqaro tashkilotga ham muxolif
sifatida ko’rilmaydi,” - deydi Aleksandr Sobyanin.
