Amerikaliklar mamlakatdagi demokratik tizimdan ko’ngli to’lsa-da, ayrimlar saylov sistemasini isloh qilishga chaqirmoqda. Ular nazarida tizim oqsamoqda. Prezident Barak Obama ham saylov jarayonini takomillashtirishga da’vat etgan.
O’tgan yil noyabrida ikkinchi muddatga saylangan prezident Obamaning aytishicha, fuqarolar ovoz berish uchun navbatda turib, uzoq kutishiga to’g’ri keldi.
"Birinchi marta ovoz berdingizmi, navbatda uzoq kutib ovoz berdingizmi, muammoni bartaraf etish kerak", - deydi prezident.
Fevral boshida Obama Kongressda har ikki palata vakillari oldida qilgan nutqida ham shu haqda gapirib, saylov uchastkalaridagi navbatlar Amerika ideallariga xilof, dedi.
Obama 102 yoshli floridalik ayol tajribasini misol qildi.
"Dezilin Viktor saylov uchastkasiga borganida unga navbati olti soatda kelishi mumkinligini aytishdi. Ammo u kutishdan, turib charchashdan qo’rqmadi, balki uchastka yopilib, ovoz bera olmasligi mumkinligidan xavotirlandi", - deydi davlat rahbari.
Prezident Obama yangi komissiya tuzib, unga saylov jarayonini o’rganish vazifasini topshirdi. Komissiyaga o’zining va saylovlardagi respublikachi raqibi Mitt Romnining yetakchi yuristlari kirdi.
Mutaxassislar muammoni o’rganishga kirishar ekan, boshqalar uning mohiyatini tushunishga harakat qilmoqda.
Vashingtondagi Xeritij Jamg’armasi deb nomlanuvchi tahlil markazi eksperti Xans fon Spakovskiyning aytishicha, prezident masalani bo’rttirib ko’rsatyapti.
"Afsona shuki, saylov kuni hamma katta navbatda turganmish. Buning haqiqatdan uzoqligini bilamiz. Massachusets texnologiya instituti shu mavzuda izlanish o’tkazib, navbatda o’rtacha kutish vaqti atigi 14 daqiqa bo’lganini isbotladi", - deydi u.
Pyu Jamg’armasi xodimi Deyvid Bekkerning aytishicha, dunyoning eng ilg’or demokratik davlatida bu kabi muammo bo’lmasligi lozim. Tashkilot davlatlarga saylov tizimini yaxshilashda yordam beradi.
Bekker ham navbatlar uzunligini aytib, muammoni saylovchilarni ro’yxatga olish tizimida ko’radi.
"Xato ishlaydigan, muddati o’tib bo’lgan ro’yxatga olish mashinalari saylov kunigacha muammoni keltirib chiqarmoqda. Navbatlar, qo’shimcha byulletenlar, saylov uchastkasidagi muammolar ovoz berishni cho’zib, qimmatga tushishi mumkin", - deydi u.
Bekker jarayonni avtomatlashtirish lozim, shtatlar saylovchilarga internet orqali ro’yxatdan o’tishga ruxsat berishi kerak, deydi.
Fon Spakovskiyning aytishicha, ko’p shtatlarda islohotlar avjida. Masalan, saylovchilarning boshqa joyga ko’chgani yoki bittadan ko’p shtatda ro’yxatga olinganiga doir ma’lumotlarni tekshirishda ular bir-biri bilan hamkorlik qilmoqda.
Ekspertga ko’ra, bu ish bilan shug’ullanadigan idora bor, ammo prezident Obama yana bir komissiya tuzishga qaror qildi.
"AQSh saylov komissiyasi kabi federal boshqarma 2002-yilda ishga tushgan. Uning vazifasi shtatlarga tavsiyalar berish", - deydi fon Spakovskiy.
Biroq Deyvid Bekker nazarida Obama tuzgan komissiyadan ko’proq foyda bo’ladi.
"Agar shtat va federal mutasaddilar Amerika demokratiyasi dunyo uchun mash’al va namuna ekanini muhim deb bilib, tizimni yaxshilashga, takomillashtirishga qaror qilsa, bundan zarar bo’lmaydi va prezident komissiyasi ham bunga o’z hissasini qo’shadi, deb o’ylayman", - deydi u.
Shunday bo’lgan taqdirda keyingi saylovlar fuqarolar uchun o’z konstitutsion huquqlarini ado etishda ancha oson kechishi mumkin.
O’tgan yil noyabrida ikkinchi muddatga saylangan prezident Obamaning aytishicha, fuqarolar ovoz berish uchun navbatda turib, uzoq kutishiga to’g’ri keldi.
"Birinchi marta ovoz berdingizmi, navbatda uzoq kutib ovoz berdingizmi, muammoni bartaraf etish kerak", - deydi prezident.
Fevral boshida Obama Kongressda har ikki palata vakillari oldida qilgan nutqida ham shu haqda gapirib, saylov uchastkalaridagi navbatlar Amerika ideallariga xilof, dedi.
Obama 102 yoshli floridalik ayol tajribasini misol qildi.
"Dezilin Viktor saylov uchastkasiga borganida unga navbati olti soatda kelishi mumkinligini aytishdi. Ammo u kutishdan, turib charchashdan qo’rqmadi, balki uchastka yopilib, ovoz bera olmasligi mumkinligidan xavotirlandi", - deydi davlat rahbari.
Prezident Obama yangi komissiya tuzib, unga saylov jarayonini o’rganish vazifasini topshirdi. Komissiyaga o’zining va saylovlardagi respublikachi raqibi Mitt Romnining yetakchi yuristlari kirdi.
Mutaxassislar muammoni o’rganishga kirishar ekan, boshqalar uning mohiyatini tushunishga harakat qilmoqda.
Vashingtondagi Xeritij Jamg’armasi deb nomlanuvchi tahlil markazi eksperti Xans fon Spakovskiyning aytishicha, prezident masalani bo’rttirib ko’rsatyapti.
"Afsona shuki, saylov kuni hamma katta navbatda turganmish. Buning haqiqatdan uzoqligini bilamiz. Massachusets texnologiya instituti shu mavzuda izlanish o’tkazib, navbatda o’rtacha kutish vaqti atigi 14 daqiqa bo’lganini isbotladi", - deydi u.
Pyu Jamg’armasi xodimi Deyvid Bekkerning aytishicha, dunyoning eng ilg’or demokratik davlatida bu kabi muammo bo’lmasligi lozim. Tashkilot davlatlarga saylov tizimini yaxshilashda yordam beradi.
Bekker ham navbatlar uzunligini aytib, muammoni saylovchilarni ro’yxatga olish tizimida ko’radi.
"Xato ishlaydigan, muddati o’tib bo’lgan ro’yxatga olish mashinalari saylov kunigacha muammoni keltirib chiqarmoqda. Navbatlar, qo’shimcha byulletenlar, saylov uchastkasidagi muammolar ovoz berishni cho’zib, qimmatga tushishi mumkin", - deydi u.
Bekker jarayonni avtomatlashtirish lozim, shtatlar saylovchilarga internet orqali ro’yxatdan o’tishga ruxsat berishi kerak, deydi.
Fon Spakovskiyning aytishicha, ko’p shtatlarda islohotlar avjida. Masalan, saylovchilarning boshqa joyga ko’chgani yoki bittadan ko’p shtatda ro’yxatga olinganiga doir ma’lumotlarni tekshirishda ular bir-biri bilan hamkorlik qilmoqda.
Ekspertga ko’ra, bu ish bilan shug’ullanadigan idora bor, ammo prezident Obama yana bir komissiya tuzishga qaror qildi.
"AQSh saylov komissiyasi kabi federal boshqarma 2002-yilda ishga tushgan. Uning vazifasi shtatlarga tavsiyalar berish", - deydi fon Spakovskiy.
Biroq Deyvid Bekker nazarida Obama tuzgan komissiyadan ko’proq foyda bo’ladi.
"Agar shtat va federal mutasaddilar Amerika demokratiyasi dunyo uchun mash’al va namuna ekanini muhim deb bilib, tizimni yaxshilashga, takomillashtirishga qaror qilsa, bundan zarar bo’lmaydi va prezident komissiyasi ham bunga o’z hissasini qo’shadi, deb o’ylayman", - deydi u.
Shunday bo’lgan taqdirda keyingi saylovlar fuqarolar uchun o’z konstitutsion huquqlarini ado etishda ancha oson kechishi mumkin.
