Londonda asoslangan tadqiqot instituti xulosasiga ko’ra, Afg’oniston hukumati 2015-yilga borib mamlakatni mustaqil boshqarishga tayyor bo’ladi. Ammo xalqaro hamjamiyat moliyaviy, harbiy va diplomatik yordamni ayamasligi darkor.
Xalqaro koalitsiya Afg’onistonni sekin-asta tark etyapti, ammo mamlakatda har kuni bir qonli voqea…
Hamid Karzay hukumati kezi kelganda ishni eplay oladimi? Xavfsizlikni ta’minlashga, isyonchi guruhlar bilan til topishishga qurbi yetadimi?
“Ha”, deya javob beradi Strategik tadqiqotlar xalqaro instituti olimlari, o’z izlanish natijalariga asoslanib.
Ammo, deyiladi 300 sahifali kitobda, G’arb davlatlari Afg’onistonni 2014-yildan keyin ham harbiy va moliyaviy jihatdan qo’llab-quvvatlashi kerak. Asar muharriri Tobi Doj fikricha, mazkur shart bajarilsa afg’onlar o’zini eplab ketadi.
“Kitobning mazmuni shundan iboratki, sekin-asta kuchga to’lib borayotgan markaziy hukumat nazoratni qo’lga olishiga ishonsa bo’ladi”, - deydi u.
Ittifoqchilardan talab qilinadigani - afg’on hukumatiga tayanch bo’lish. Diplomatik, iqtisodiy va harbiy ko’makka tayyor turish. 2014-yildan keyin ham Afg’onistonga chet ellik instruktorlar kerak, deydi mualliflardan biri, kitobning mudofaa haqidagi qismini yozgan Ben Berri.
Afg’onistonda chet ellik zobitlardan iborat garnizon qolishi maqsadga muvofiq. Masalan, razvedka sohasida yordamlashish uchun. Ayrim davlatlar maxsus kuchlarini qoldirishga qaror qilsa ham ajabmas”.
"Lekin, deydi olim, afg’onlarning fikrini o’rganib, keyin bir qarorga kelgan ma’qul. Izlanishning nisbatan ijobiy xulosalariga hamma ham qo’shilmaydi. Jonatan Goodxend, London Universitetida iqtisodiy taraqqiyotdan dars beradi.
"Maslahatim - masalaga chuqurroq qarang. Afg’onistonda urush qanday yo’llar bilan yakun topadi? Tolibon bilan tinchlik muzokaralari qanday tugaydi? Ayni damda bu savollarga javob berish qiyin. Vaholanki, tinchlik va barqarorlik shunga borib taqaladi”, - deydi u.
Siyosiy murosa deganda Afg’oniston ahli va bu davlat homiylariga maqbul bir yechim, reja nazarda tutiladi. Busiz, deydi Jonatan Gudxend, mojaro hali uzoq yillar davom etishi turgan gap.
Muhimi, xalqaro hamjamiyat Afg’onistonni har tomonlama qo’llab-quvvatlashi kerak.
“Ishni oxiriga yetkazish mas’uliyati – NATO, AQSh va Birlashgan Millatlar Tashkiloti bo’ynida”, - deydi kitob muharriri Tobi Doj. “Tolibon hokimiyatdan ketgach, afg’onlarga va’da berib qo’yganmiz axir. Afg’oniston yana terrorizm o’chog’iga aylanmaslik desak, xalqaro hamjamiyat bir yoqadan bosh chiqarishga majbur”.
AQSh va NATO afg’on armiyasini oyoqqa turg’azib berish va’dasida qat’iy. Biroq kelajak afg’onlarning o’z qo’lida, deydi G’arb ahli.
Afg'onistondagi bugungi hayot
