Amerikaning azim shahri, Buyuk ko’llar bo’yidagi Chikago - NATO, Shimoliy Atlantika Shartnomasi Tashkilotining sammitiga mezbon. 28 davlat rahbarlari va vakillari qatnashmoqda.
Diplomatlarning tasdiqlashicha, Markaziy Osiyo respublikalaridan biror prezident kelmagan, faqat tashqi ishlar, xavfsizlik va mudofaa uchun mas’ul rasmiylar tashrif buyurgan.
Chikago ko’chalari bag’oyat gavjum, minglab odamlar namoyishda.
Ularning aksariyati - o’tgan yildan beri xususiy sektor va kapitalizmga qarshi chiqishlar qilayotgan guruhlar.
Biroq muhojirlar, siyosiy faollar va chet ellik yoshlar ham ko'p. Ular o'z ona yurtlaridan kelayotgan liderlar va ular siyosatiga qarshi targ'ibot olib bormoqda.
Kamida 18 kishi zo'ravonlikda ayblanib, hibsga olingan.
Shahardagi taniqli oliygoh, Nortvestern Universiteti (Northwestern University) professori Yan Xurd fikricha, NATO sammiti qanday kechishi namoyishchilar va politsiya qanchalik til topisha olishiga bog’liq. “Chiqishlar tinch o’tadi degan umiddamiz”, - deydi u.
Merilend shtatidagi dala hovlisida Katta Sakkizlik anjumanini yakunlab, Obama bu yerga yo’l olarkan, har burchakda maxfiy xizmat xodimlari ko'zga tashlanadi.
NATO sammitida Afg’oniston kelajagi muhokamada. 2014- yilgacha qilinishi kerak bo’lgan ishlar va mamlakatning undan keyingi taqdiri. Kelasi ikki yil ichida Amerika va uning ittifoqchilari qo’shinlarni olib chiqish niyatida. Tinchlikni ta’minlash astalik bilan mahalliy kuchlar zimmasiga topshirilmoqda.
Prezident Hamid Karzay va uning hukumati har bir viloyatda boshqaruv va xavfsizlikni butunlay o’z nazoratiga olishga tayyor ekanini bildirmoqda. Lekin mamlakat hali uzoq vaqt tashqi dunyoning moliyaviy va texnik yordamiga muhtoj bo’ladi.
Markaziy Osiyodan borayotgan vazirlar Amerika, Pokiston, Afg’oniston va NATO a’zolari orasidagi muloqotni kuzatadi va parda ortida alohida uchrashuvlar rejalangan.
Tojikiston Tashqi ishlar vaziri Hamroxon Zarifiy Chikagodan oldin Vashingtonda muzokaralar olib bordi.
“NATO sammitiga yirik davlatlarni tinglash uchun borayapmiz”,- deydi u.
O’zbekistondan sammitda borgan delegatsiyaga Tashqi ishlar vaziri Abdulaziz Komilov boshchilik qilmoqda. Mudofaa vaziri Qobil Berdiyev unga hamroh.
Chikagoda o’nlab o'zbekistonlik namoyishchilar yig’ilgan.
Muhojirlar, muxolifat a’zolari va talabalar O’zbekiston paxta dalalarida bolalar zo’rlab ishlatilishi, shuningdek, inson huquqlari bilan bog’liq ahvol og'ir ekani va repressiyaga urg’u beruvchi plakatlar ko’tarib, Chikagoning markaziy xiyobonlari va katta mehmonlari oldida namoyishlar qilmoqda.
O'zbekistonlik ikki talaba, Vashington shtatida bilim olayotgan Aziz Yo'ldoshev va Dmitriy Nurullayev Sietlda o'z tashkilotlariga asos solgan.
Chikagodagi sammit, deydi Dmitriy Nurullayev "Amerika Ovozi" bilan gaplashar ekan, nafaqat amerikaliklar balki chet ellik mehmonlar e'tiborini qozonish uchun bir imkoniyat.
Plakatlarga "O'zbekistonda bolalar mehnatini to'xtating", "O'zbekiston paxtasini sotib olishni bas qiling", "O'zbekiston paxta sanoatiga iqtisodiy sanksiya qo'ying", "O'zbek bolasi qul emas", "Bolalarni paxta terdirmay o'qitish kerak" degan chaqiriqlar yozilgan.
Bu yoshlarga AQShda asoslangan "Birdamlik" harakati a'zolari ham qo'shilgan. Turli shtatlardan o'nlab o'zbek muhojirlar ularni quvvatlamoqda.
Lekin, deya so'raymiz ulardan, Chikagodagi sammitga borgan diplomatlar O'zbekiston bilan ancha tanish va bugungi hamkorlik aynan Afg'onistondagi murakkab vaziyat bilan bog'liq desa nima deysiz?
Guruhni Xalqaro Mehnat Huquqlari Tashkiloti moliyaviy tomondan qo'llamoqda. Human Rights Watch va boshqa muassasalar bilan ham hamkorlik bor.
O'tgan hafta Aziz Yo'ldoshev va Dmitriy Nurullayev o'z tashkiloti nomidan O'zbekiston Tashqi ishlar vaziri Abdulaziz Komilovga maktub yo'llagan. Unda yoshlar bosh diplomatdan huquq va erkinlik masalasiga e'tibor qaratishni, O'zbekistonning chet eldagi obro'siga putur yetkazayotgan muammolar yechimi uchun harakat qilishni so'raydi.
