Kennedi o’limi Amerika jurnalistikasi uchun sinov va saboq bo’lgan

Bundan 50 yil avval AQShda prezident Jon Kennedi otib o’ldirilganida televideniye endi rivojlanayotgan soha edi. Axborot vositalari yangilikni jonli yoritish qanchalik muhim ahamiyatga ega ekanini tushunib yetgan o’shanda. Omma uchun ham bu tarixiy saboq bo’lgan.

Kennedining o'limi-Amerika jurnalistikasi-Navbahor Imamova

Radio muxbiri Bob Xaffaker prezident Kennedining Dallas safari haqida reportaj tayyorlashga borgan, lekin u ishlagan KRLD stansiyasi voqealarni ilk bor jonli efirda yoritgan.

“Ungacha ko’p joylardan material uzatgan edim. Ammo o’sha kuni birinchi marta mobil televizion stansiyadan foydalanganmiz,” - deydi u.

Tongda va oqshomda chiqadigan gazetalar yangilik va axborotning asosiy manbai edi, deya eslaydi “Fort Worth Star-Telegram” muxbiri Bob Shiffer. Kennedi o’limi buni o’zgartirgan.

“Odamlar gazetada o’qiganidan keyingina xabarga ishonardi. Yangilik gazetada chiqqach rasmiy tus olardi. Lekin o’sha mudhish kundan keyin televideniye omma uchun eng muhim manbaga aylandi”.

Prezident Kennedi o’tib o’ldirilgan damdan uning dafn etilishi paytigacha - to’rt kun davomida televideniye orqali fakt ham berildi, taxminlar ham muhokama qilindi, dahshatli suratlar efirga uzatildi, shu jumladan Kennedini o’ldirganlikda gumon qilingan Li Xarvi Osvaldning o’qqa tutilishi namoyish etildi.

Janubiy metodist universitetidan tarixchi-olim Jeffri Engel teletomoshabinlarga ko’plab noto’g’ri ma’lumotlar berilgan, deya eslaydi.

“Tartib yo’q edi. Olinayotgan ma’lumotni tekshirmay efirga uzatish hollari ko’p bo’lgan. Telemuxbir nimani eshitsa efir orqali odamlarga shuni aytgan qo’ygan”.

Hodisalar rivojini kuzatishga harakat qilgan Bob Xaffaker vazminlikni saqlashga uringan.

“Asosiy vazifamiz voqealar haqida xotirjamlik bilan gapirish edi. Axir bizga, o’zimizni qanday tutishimizga butun dunyo qarab turgan o’shanda”.

Aniq ma’lumot topish qiyin edi. Xaffakerning asosiy raqibi, KLIF radio stansiyasidan muxbir Geri Delon qotillikda ayblanayotgan Li Xarvi Osvald haqida Dallas politsiyasidan olingan ma’lumotni efirga uzatgan. U yerda uning ishonchli manbalari bo’lgan.

“Men yo’lakda kofe ichib tursam, politsiya xodimi kelib, bo’layotgan voqealarni aytib berardi. Jamoatchilikka hali bildirilmagan aniq ma’lumot edi. Faqat faktlar,” - deydi Delon.

Ammo o’sha kunlardagi matbuot xabarlarini tahlil qilgan professor Engel bunday ishlashning salbiy jihatlari haqida gapiradi:

“Bugun ham shunday hollar uchrab turadi. Olingan ma’lumot hali tekshirilmay yoki tahlil qilinmay turib keng jamoatchilikka havola etiladi”.

Keyinchalik gazetadan televideniyega ishga o’tib muxbirlikdan asosiy diktorga aylangan Bob Shiffer deydiki, parda ortidagi sahnani ko’rgan odam Kennedi fojeasi paytida televizion jurnalistika qiyin bosqichdan o’tganini tushungan, saboq olgan.

“Shuni anglab yetdikki, bu jarayonda odam o’ziga hurmatni yo’qotishi hech gap emas edi. Muxbirlar bir-birini itargan, baqirgan, qichqirgan. Shovqin-suron. Natijada butun jurnalistika obro’si va unga bo’lgan ishonch yo’qolishi mumkin edi”.

Ammo oqibatda Amerika ommaviy axborot vositalari tarixida birinchi marta jamoatchilik jurnalistlar qanday ishlashini ko’rgan. Aniq va tezkor ma’lumotga talab esa yanada oshgan, deydi Shiffer.