BMTning Jahon oziq-ovqat dasturi ma’lumotiga ko’ra, dunyoda 349 million odam har bir kunini ochlikda o’tkazadi va bu raqam o’sib bormoqda.
Agentlik 2022-yilni eng muhtoj qatlamga, 150 milliondan ziyod odamga yegulik tarqatish bilan yakunladi.
Mutaxassislarning aytishicha, oziq-ovqat tanqisligiga qator omillar sababchi: pandemiya, mojarolar, toshqin va qurg’oqchilik, yoqilg’i qimmatlashgani hamda Rossiyaning Ukrainaga bostirib kirishi.
“Bu urushdan oldin ham oziq-ovqat narxi oxirgi 10 yildagi, yoqilg’i narxi oxirgi 7 yildagi eng yuqori nuqtaga chiqqan edi. Ukrainada urush boshlanishi esa inflyatsiyani yanada kuchaytirdi”, - deydi Jahon oziq-ovqat dasturi iqtisodchisi Orif Husayn.
Your browser doesn’t support HTML5
Yil sarhisobi: Urush, inflyatsiya va ocharchilik
Ukraina va Rossiya, ma’lumki, don mahsulotlarining yirik eksportchilaridir.
“Ukraina va Rossiya dunyoni bug’doy bilan ta’minlashda muhim rol o’ynaydi. Ularning bozordagi ulushi taxminan 4 va 8 foiz. Global eksportdagi ulushi ham kattagina. Shunday ekan, Qora dengiz havzasi orqali don mahsulotlarini erkin olib o’tolmasak, boshqa mamlakatlar muammolarga duch keladi”, - deydi qishloq xo’jaligi va savdo bo’yicha tadqiqotchi Vill Martin.
Urush, shuningdek, ta’minotdagi uzilishlar va xalqaro sanksiyalar tufayli energiya narxlari oshishiga olib keldi. BMTga ko’ra, o’g’it narxi 2019-yilga nisbatan 250 foizga ko’tarilgan.
“O’g’it yetishmovchiligi yoki qimmatligi sababli hozirda taxminan 66 million tonna asosiy oziq-ovqat mahsulotlari yetishmayapti. Bug’doy, makkajo’xori, sholi kabi ekinlar haqida gap ketyapti. 66 million tonna oziq-ovqat bilan 3,6 milliard odamni bir oy davomida boqish mumkin”, - deydi Orif Husayn.
2023-yilda ham, deydi ekspertlar, hosil o’g’it narxi va ob-havoga bog’liq.
“Ayniqda bug’doy va makkajo’xoriga kelganda, ko’p narsa ob-havoga bog’liq. Masalan, Argentinada yog’ingarchilik kamayishi va boshqa muammolarni yaqindan kuzatyapmiz. AQShda ham shunday bo’lishi mumkin”, - deydi Oziq-ovqat va qishloq xo’jaligi tashkiloti iqtisodchisi Maksimo Torero.
Qora dengiz bo’yicha kelishuv doirasida Rossiya va Ukrainadan don va o’g’itning to’xtovsiz oqimi global oziq-ovqat xavfsizligi uchun muhim bo’lib qoladi.
Sayyoramizning yarim aholisi uchun yana bir asosiy yegulik bu – guruch.
“Guruch ta’minoti kamaygani allaqachon sezilyapti, chunki avvalgidan kamroq ekilgan. Ammo zaxira yetarli, oldingi yillarda yaxshi hosil olingan”, - deydi Torero.
Iqtisodchilarning aytishicha, kuchli dollar importga tayanuvchi va qarzdan xalos bo’lishga urinayotgan kambag’al mamlakatlarga bosimni oshirmoqda.
“Qarzga botgan kambag’al davlatlardan biri bo’lsangiz, oziq-ovqat, yoqilg’i va o’g’itni import qilsangiz, muammolar qurshovidasiz”, - deydi Husayn.
Jahon bankiga ko’ra, oziq-ovqat narxlari har 1 foizga oshishi 10 million odamni qashshoqlik tomon yetaklaydi.