HRW: O'zbekistonda islohotlar matbuotni erkinlashtirishi kerak

Inson huquqlari bo'yicha "Human Rights Watch" (HRW) tashkiloti tahlilicha, O'zbekistonda matbuot va so'z erkinligi bobida qator ijobiy o'zgarishlar bor lekin jurnalistlar va axborot vositalari hamon erkin emas. Quyida bu boradagi suhbatning to'liq matni bilan tanishing. Ingliz yilida mana bu yerda.

VASHINGTON-TOSHKENT, 30-MART, 2018

Navbahor Imamova, "Amerika Ovozi": "Ular ko'rinmaydi, lekin har joyda bor... O'zbekistonda matbuot erkinligi va senzura". "Human Rights Watch" inson huquqlari tashkilotining O'zbekiston bo'yicha eksperti Stiv Sverdlov (Steve Swerdlow) mana shu mavzudagi yangi tahlilnoma muallifi. Stiv bilan hozir "Skype" orqali bog'langanmiz va bu masalani muhokama qilamiz.

Stiv Sverdlov, HRW: Salom!

Navbahor Imamova, "Amerika Ovozi": Bu hisobotni Toshkentdan turib chiqardingiz, shundaymi?

Stiv Sverdlov, HRW: Ha, hafta boshida keldim.

Navbahor Imamova, "Amerika Ovozi": Uchrashuvlardasiz...

Stiv Sverdlov, HRW: Shunday. Toshkentdagi muloqotlarimiz jadal... Ketma-ket uchrashuvlar, xususan davlat rasmiylari bilan, shuningdek, inson huquqlari faollari bilan. Toshkent shahar sudida aynan biz ko'targan mavzuga aloqador ishni ham kuzatdim.

Navbahor Imamova, "Amerika Ovozi": Bu sud ishi haqidagi taassurotlaringiz va fikringizni eshitishdan oldin yangi hisobotingizga to'xtalsak. Nima uchun hozir aynan matbuot erkinligiga e'tibor qaratayapsiz? Bilamiz, qish boshida ham O'zbekistonda bo'lib, izlanishlar olib borgan edingiz. Jurnalistlar va tahlilchilar bilan gaplashayotgan edingiz.

Stiv Sverdlov, HRW: Shunday. Biz O'zbekistonga qaytib, bu yerdagi vaziyat bilan tanishar ekanmiz, odamlarning hozirgi jarayonlar haqidagi fikrlarini o'rganar ekanmiz, matbuot va so'z erkinligi, jurnalistlar faoliyati islohotlar davrida qanchalik o'zgarayotgani haqida hisobot chiqarishni mantiqan o'rinli deb topdik. Chunki matbuot erkinligi darajasi islohotlar ko'lami va samarasini belgilaydi. Bu - strategik masala. Chunki har qanday o'zgarish aslida matbuot erkinligidan boshlanadi. O'tgan noyabrda 22 jurnalist bilan gaplashdik. Rasmiy vositalar, mustaqil va norasmiy manbalarning vakillari, shuningdek, BBC singari xorijiy tashkilotlarning muxbirlari. Ulardan Shavkat Mirziyoyev prezidentlikka kelganidan beri, ya'ni o'tgan bir yarim yil ichida, nima o'zgargani haqida so'radik.

Navbahor Imamova, "Amerika Ovozi": Qanday tasvirlashdi yangi reallikni? Tashqaridan qaraganda, masalan bizning nazarimizda, ayrim ijobiy o'zgarishlar ko'zga tashlanadi.

Stiv Sverdlov, HRW: Ha, “Amerika Ovozi” materiallari davlat axborot vositalarida chiqib turgani katta o'zgarish. Navbahor, sizning ishingiz bu borada salmoqli. Azaldan qilib kelayotgan mehnatingiz tan olinayotganiga guvohmiz. Jurnalistlarning aytishicha ham o'tgan bir yarim yil ichida ijodiy erkinlik bobida sezilarli o'zgarishlar bo'ldi. Mavzu tanlash biroz erkinlashgan. Korrupsiya yoki paxta terimi haqida jiddiy materiallar chiqa boshladi. Masalan, yaqinda Samarqandda majburiy mehnatga chiqqan muallimani mashina urib halok bo'lgani haqida mahalliy matbuot xabar berdi. Voqea Prezident Shavkat Mirziyoyev Samarqandga borayotgan paytda yuz bergan.

Jurnalistlar bu voqelikni yoritgani katta e'tibor qozondi. Matbuotning bu qadar faolligi oldin kuzatilmagan. Bir jurnalistga hatto tahdid ham qilishgan. Bu jurnalist shikoyat qilgach, Bosh prokuratura uni himoya qilishga tayyor ekanini bildirdi. Nozik masalani yoritgan jurnalistning yonini olishdi.

Biroq, tahlilnomamizning nomi aks ettirganidek, O'zbekistonda matbuot oldida to'siqlar hali ham talay. Senzura, o'z-o'zini senzura qilish hollari keng tarqalgan. Xavfsizlik organlari jurnalist ishini nazorat qiladi va ko'plab jurnalistlar ulardan hadiksirab, o'z professional vazifasini bajara olmaydi. Bu og'ir reallik.

Navbahor Imamova, "Amerika Ovozi": Hadiksiraydi, deyapsiz... Hukumat tahlilnomangizga bilvosita javob berganini ko'rgandirsiz. Davlat matbuotida, onlayn nashrlarda O'zbekistonda senzura allaqachon bekor qilingan, rasman bunday siyosat ancha yillardan beri yo'q, degan mavzuda maqolalar chiqdi. Uchrashuvlarda rasmiylardan qanday munosabat eshitayapsiz?

Stiv Sverdlov, HRW: Munosabat ochiq... Xuddi o'tgan yilning avgustida bo'lganidek. [HRW mamlakatga o'shanda qaytgan]. Mulozimlardan to'g'ridan-to'g'ri javob olayapmiz. Ko'p hollarda fikrimiz bir joydan chiqmasa-da, fikr almashishimiz muhim. O'zbekiston matbuot va axborot agentligiga borganimizda, mamlakatda senzura umuman yo'q, deyishdi.

Navbahor Imamova, "Amerika Ovozi": Demak, senzura rasman yo'q, shundaymi?

Stiv Sverdlov, HRW: Ha, hukumatning bu idorasidan shunday javob oldik. Lekin davlatning boshqa organlarida ancha realistik qarashadi. Ular "ha, bor, xavfsizlik organlari hali ham nazoratni ushlab turibdi", deb ochiq tan olishadi. Jurnalistlarga bevosita va bilvosita bosim hamon kuchli. Bu borada katta o'zgarishlar qilish kerak.

Navbahor Imamova, "Amerika Ovozi": Bu bosim qanday ushlab turilganini tasvirlab berishdimi? Rasmiylar buni tan olayotgani ahamiyatli...

Stiv Sverdlov, HRW: Ha, eng katta qo'rqinch manbai - hozirda sud ko'rib chiqayotgan ishlar, masalan. Ayrim hollarda ekstremizm aybi, mavhum ayblovlar. Xususan biz o'rganib chiqqan ikki misol: Jurnalist Bobomurod Abdullayev va bloger Hayot Nasriddinov. Ularning ikkalasi ham hukumatni ag'darishni rejalaganlikda ayblanmoqda. Bu asossiz ayblar aslida ular hukumatning g'ashiga tegadigan materillar yozgani bilan bog'liq.

Aybdor deb topilsa, 20 yilgacha ozodlikdan mahrum etilishi mumkin ekan, bu jurnalistlarning ishi boshqa jurnalistlarning faoliyatiga chuqur ta'sir qiladi, salbiy ta'sir. Nima haqda yoza oladi va olmaydi? Bu ishlar jurnalistlarni amaldorlar, xususan prezident haqida tanqidiy materiallar berishdan to'xtatadi.

Siz o'zingiz ham qayd etib kelayapsiz, jurnalistlar O'zbekistonda prezident tanqid qilgan masala va odamlarni tanqid qilmoqda xolos.

Navbahor Imamova, "Amerika Ovozi": Xuddi shunday, shu borada jur'at bor xolos. O'zbekistonda jurnalistlar Prezident Mirziyoyev gaplarini asos qilgan holdagina tanqidiy materiallar bera oladi. Ularning o'zlari bizga buni ochiq aytishmoqda. Siz ham eshitayotgandirsiz. Prezidentning tanqidiy chiqishlari ular uchun yashil chiroq. Bu jurnalistlar nazarida shuning o'zi O'zbekiston uchun katta o'zgarish. Bundan ortig'ini hozir kutish yaramaydi, mumkin emas, deyishadi. Bundan ham o'tkir materiallarga jamiyat tayyor emas, degan gaplarni eshitamiz. Bunga nima deysiz?

Stiv Sverdlov, HRW: 27 yillik repressiyadan keyingi vaziyatda balki yuqoridagi gaplarda qandaydir asos bordir. Tushunamiz. Lekin ayrim o'zgarishlar uchun kutib o'tirish shart emas. Shunday qarorlar qilish mumkinki, ular matbuot va axborot erkinligi uchun hoziroq yo'lni kengroq ochishi mumkin. Masalan, mana biz hozir "Skype" orqali gaplashayotganimizdek, odamlar bu vositadan bemalol foydalana olsin. To'siqni olib tashlash mumkin. WhatsApp tizimini ham ochish kerak. "Fergananews" singari saytlar yoki bizning saytimiz, bloklangan. "Ozodlik" ham bloklangan.

Navbahor Imamova, "Amerika Ovozi": "Amerika Ovozi" hali ham blokdami?

Stiv Sverdlov, HRW: Har kuni har xil. "Ozodlik", "Ferganews", HRW, Ochiq jamiyat jamg'armasi, Jurnalistlarni himoya qilish qo'mitasi... Bular hali ham blokda. Ochilgan paytlari bo'ladi lekin yana darrov yopishadi.

Yaqinda Toshkentda xalqaro anjuman paytida xorijiy mehmonlar borligi tufayli internet yaxshiroq ishladi. Lekin hozir yana sustlashib, to'siqlar qayta qo'yilgan.

Navbahor Imamova, "Amerika Ovozi": Bu orada Toshkentda chet ellik jurnalistlar ko'paygan. Masalan, BBC O'zbek xizmatidan borishdi. "Fergananews" asoschisi va bosh muharriri Daniil Kislov ham bordi. Yana boshqa xorijiy jurnalistlar borganini bilamiz. Abdullayev va Nasriddinovlar ishini bemalol kuzata olayapsiz. Nimalarga guvohsiz?

Stiv Sverdlov, HRW: Bu sud ishi, menimcha, butun O'zbekiston jamiyati uchun muhim bir sinov. Kun.uz, Gazeta.uz va boshqa axborot manbalari nozik masalalar muhokama qilinayotgan bu ishni kuzatib, uni yoritayotgani, jarayonni kundalik ravishda xatlab borayotgani tahsinga sazovor. Ayblanuvchilarning gaplarini bemalol eshitayapmiz. Yillar oldin biz bunday hollarga guvoh bo'lamiz deb xayolga keltirmagan edik. Ochiq sud, ochiq muhokama. Qiynoqlar haqida ham ochiq gaplar.

Navbahor Imamova, "Amerika Ovozi": Xususan Gazeta.uz yaqindan yoritdi buni.

Stiv Sverdlov, HRW: Shunday. Bu ish O'zbekiston hayotining har bir jabhasi bilan bog'liq. Xavfsizlik organlarining ishi muhokamada. Shu paytning o'zida parlament Davlat xavfsizlik xizmati faoliyati bilan bog'liq qonun ustida ishlayotganini ko'rdik. Bu esa matbuot, inson huquqlari bilan chambarchas bog'liq. Sud ishi bu masalalar ahamiyatini aks ettirmoqda.

Navbahor Imamova, "Amerika Ovozi": Dinamika ijobiy, demoqchimisiz?

Stiv Sverdlov, HRW: Ha, bu ijobiy to'lqin. Lekin bu jurnalistlarning 10-20 yilga qamalib ketish ehtimoli chuqur xavotir uyg'otadi. Agar shunday bo'lsa, bu orqaga qaytish, chekinish bo'ladi. Hukumat tanqidga chidamli ekanini ko'rsata olishi kerak. Qamash va ozod etish masalaning bir tarafi, lekin davlat qanchalik kuchli ekanini uning tanqidga, erkinlikka toqati belgilaydi. Bu o'ta muhim omil. Mana shu sudni kuzatayotganlardan biri hozir sobiq siyosiy mahbus, eng ko'p yil panjara ortida o'tirgan jurnalist Muhammad Bekjonov. Kecha yana bir sobiq mahbus, jurnalist Dilmurod Saidov bilan ko'rishdim. Ularning ozod ekani ajoyib o'zgarish lekin boshqalarni asossiz qamash bilan orqaga chekinasiz. Hukumat erkinlik tarafdori ekanini ko'rsata olishi lozim.

Navbahor Imamova, "Amerika Ovozi": Lekin hukumat "mana 27 siyosiy mahbusni ozod etdik", desa-chi? "Matbuot erkinligini ta'minlash islohot dasturining ajralmas qismi, vaqt bering, buni amalga oshiramiz", desa-chi? Hozir tanqid emas, hamkorlik qilish kerak, desa-chi? Hozircha shunga qodirmiz, desa-chi? Har holda bunday gaplarni o'zingiz ham eshitayapsiz.

Stiv Sverdlov, HRW: Eshitayapmiz... Hukumat va HRW orasidagi muloqot ancha kengaygan va chuqurlashgan. Tanqidimizni eshitishayapti. Fikr almashayapmiz. Bir-birimizni tinglayapmiz. Ochiq tadbirlar o'tkazish, ularda tanqidiy materiallari bilan tanilgan faollar va jurnalistlar qatnashishi uchun sharoit zarurligi haqida gaplashayapmiz. Huquqbuzarlik, qonunbuzarlik hollari haqida erkin gaplashib olish uchun zamin yaratilishi kutilmoqda. Islohot degan narsa o'tmishni tahlil qilib, qilingan xatolardan o'rganish demakdir. Shu bois ham hozirgi muloqotimiz umid bag'ishlaydi.

Navbahor Imamova, "Amerika Ovozi": "Taraqqiyot strategiyasi" markazi rolini qanday ko'rasiz? Islohot dasturini targ'ib qilishda yetakchi organ.

Stiv Sverdlov, HRW: Ha, biz bu markaz bilan uchrashib turibmiz. Qonunchilikdagi o'zgarishlar, qiynoqlarga qarshi choralar, xavfsizlik xizmati faoliyati bilan bog'liq masalalar - hammasini ular bilan muhokama qilib turibmiz. Matbuot anjumanlari o'tkazib turish qanchalik ahamiyatli ekani haqida gaplashdik. Bu markaz konstruktiv rol o'ynamoqda.

Biz Adliya vazirligiga ham muhim bir kuch sifatida qaraymiz. Bu vazirlik mustaqil tashkilotlarni ro'yxatga oladi. Imkoniyati cheklangan insonlarning huquqlarini himoya qiluvchi tashkilot yaqinda registratsiya qilindi. Buxoroda huquq faoli Shuhrat G'aniyevning tashkiloti ham ro'yxatdan o'tdi. Jurnalistlarga akkreditatsiya berish jarayoni, xorijiy axborot vositalarining O'zbekistonda ishlay olishi uchun zarur hujjatlarni olish jarayonini osonlashtirish va oydinlashtirish kerak. BBCning mahalliy muxbiri ishlay boshlashi kerak. Lekin mana 10 oydan oshibdiki, javob olmagan. Siz singari jurnalistlar uchun eshik ochilishi kerak.

Navbahor Imamova, "Amerika Ovozi": BBC muxbirining ishi nega bunchalik cho'zilmoqda? Aytishdimi buni sizga?

Stiv Sverdlov, HRW: Noaniq... Nazarimda, hukumat bu borada o'ta ehtiyotkorlik bilan harakat qilmoqda. Eshikni birdaniga ochib yubormoqchi emas, menimcha.

Erkin matbuot hukumatning ishini qiyinlashtiradi, chunki uni savolga tutadi. Hokimiyatdagilar bunga tayyormi? Karimov davridagi adolatsizliklar haqida gapira oladimi? Mana shunday savollar va ehtimollar hukumatni cho'chitayotgandek. Lekin yana bir taraf bor. Unga ko'ra, tanqidni ko'tara olish kerak. Bunga o'rganish kerak. Ochiq muhokama foyda beradi. Jamiyat erkinlashmasa, u oldinga qadam tashlamaydi. Umid qilamizki, shu taraf, shu ovoz ustun keladi.

Navbahor Imamova, "Amerika Ovozi": O'zbekiston singari hukumatlarga nisbatan "uyaltirish" usulini qo'llashda davom etasizmi? HRW huquqbuzar tuzumlarning qilmishini xalqaro maydonga olib chiqib, ularni sharmanda qilish yo'llari bilan tanilgan. Bilamizki, O'zbekiston hukumati bunga qarshi. HRW endi bunday yo'ldan bormaydi, biz bilan til topishib, islohotlar jarayonida bizni quvvatlaydi, holimizni tushunadi, degan umid bor Toshkentda. Tavsiyalarini eshitamiz, ularga qarab ish tutishga harakat qilamiz; HRW ham biz bilan murosa qilishi kerak, degan gaplarni eshitayapmiz rasmiylardan. AQSh va Yevropa Ittifoqi singari hamkorlarimizni bizga nisbatan bosim o'tkazishga undamasin, deyishmoqda. Bunga nima deysiz?

Stiv Sverdlov, HRW: Hukumat bilan muloqotimiz samimiy va shunday davom etadi, degan umiddamiz. Ochiq va konstruktiv. Bizning ishimiz hukumatning ishi yaxshilanishi uchun xizmat qiladi. Rasmiylar buni tushunadi, nazarimda. Qonunchilikdagi kamchiliklarni ko'rsatamiz. Amaliyotni kuchaytirish uchun tavsiyalar beramiz. Siyosiy mahbuslar masalasida mana katta o'zgarishlar bo'ldi.

Xalqaro hamkorlarga kelsak, G'arb, xususan banklar, masalan Yevropa Tiklanish va taraqqiyot banki O'zbekiston bilan islohotlar ko'lamini chuqur baholagan holda ishlasin, deymiz.

Hamkorlik juda muhim. Biz hamkorlik tarafdormiz. Lekin hamkorlikdan xalqqa foyda tegsin. Yuzaki baho bermasdan, vaziyat sinchiklab o'rganilsin, har bir dollar maqsadga muvofiq sarflansin. Tekshir va tasdiqlat, der edi Reygan [AQSh sobiq prezidenti]. Inson huquqlari bobida konkret o'zgarishlar bo'lmasa, berilayotgan yordam uzoqqa bormaydi. "Uyaltirish" deganda shuni tushunamiz. Muammoni ko'tarib chiqamiz va adolat talab qilamiz. Uni ta'minlash uchun o'z maslahat va tavsiyalarimizni beramiz.

Navbahor Imamova, "Amerika Ovozi": Vaqt muhim ekani hammaga ayon. Muddat berish kerak, deydiganlar ko'p. Mirziyoyev rahbariyati nimaga qodir ekanini sarhisob qila olish uchun muayyan muhlat zarurmi? Sizning tashkilotingiz bunga qanday qaraydi? Mirziyoyev boshqaruvi demokratik yo'ldami yoki avtoritar? Erkin va adolatli jamiyat qurmoqchimi yoki kuchli yakkahokimlik bo'ladimi? Aniq javobga ega bo'lish uchun qancha vaqt kerak degan bo'lar edingiz? Aniq xulosaga kelish uchun sabringiz qancha?

Stiv Sverdlov, HRW: Bu ajoyib tahliliy savolingizdan bir narsa ayon: hozirgi jarayonlar o'ta murakkab. Biz hech qanday muhlat bermaymiz. Vaziyatni yaqindan kuzatishda davom etamiz. Hozirgacha qilingan o'zgarishlarni tan olamiz. Ijobiy qadamlar tashlandi. Lekin bu progressga asoslanib, uning ko'lamini kengaytiraverish kerak. O'zbekiston o'z xalqaro majburiyatlarini ado etadigan, inson huquqlari e'zozlanadigan davlat bo'lmoqchi ekan, oldinga harakat qilaverishi kerak. Vaqt kerak, tushunamiz, lekin ayrim qadamlar uchun iroda zarur xolos.

O'tgan 13 yil ichida O'zbekistonga nisbatan yangragan keskin tanqidlarga javob berish mumkinligini oxirgi bir yarim yil isbotladi. Hukumatda bu tanqidlar asosli ekanini biladiganlar bo'lgan va ular hali ham bor. Azaldan berilgan tavsiyalar hozir amalga oshayotganidan xursandmiz. Ozod etilgan 26 siyosiy mahbus taqdiri buning yaqqol isboti. Yillardan beri ularni ozod eting, deb kelar edik.

Tizimma-tizim islohotlar vaqt oladi, albatta. Biroq bugun va hoziroq qilinishi kerak bo'lgan ishlar va vazifalar bor. Qiynoqlarni bas qilish, siyosiy mahbuslarning hammasini ozod etish, senzurani olib tashlash. Sog'liqni saqlash, adliya va huquq tizimi, infrastruktura va ta'lim sohasidagi o'zgarishlar uchun vaqt zarurligini yaxshi bilamiz.

Navbahor Imamova, "Amerika Ovozi": Hozirgacha ozod etillgan siyosiy mahbuslar sonini aniqlashtirib olaylik. Hisobotingizda 27 kishi degansiz, lekin hozir 26 nafar deyapsiz. Bir kishining taqdirni mavhummi?

Stiv Sverdlov, HRW: Biz buni aniqlashtirish harakatidamiz. 27 nafar bo'lishi mumkin lekin ishonchimiz komil emas. Bosh prokuraturadan surishtirayapmiz. Esingizda bo'lsa, 3-4 yil oldin biz bilan suhbatlashganingizda, 34 siyosiy mahbus taqdiri haqida gaplashgan edik. Ular haqida hisobot chiqargan edik. Ular misolida boshqa minglab mahbuslarga ham e'tibor qaratgan edik. Ulardan 24 nafari Mirziyoyev rahbarligida erkinlikka chiqdi. To'rt nafari Karimov davrida chiqqan edi. Ikki nafari qamoqda o'lgan, fojiali holda. 3-4 nafari hamon panjara ortida. Hozirgi uchrashuvlarda hukumat bilan bu insonlar taqdirini muhokama qilayapmiz.

Navbahor Imamova, "Amerika Ovozi": Toshkentda idora ochish qaroringiz hali ham qat'iymi? Bu borada nima yangilik bor?

Stiv Sverdlov, HRW: Adliya vazirligiga bog'liq bu masala... Andijon voqealaridan keyingi davrda aynan shu vazirlik ko'plab tashkilotlarning ishlashiga ruxsat bermay, biz kabi tashkilotlarga eshikni yopgan. Viza bilan kelib ketishdan tashqari biz kabi xalqaro nohukumat tashkilotlar bu yerda bemalol ishlay olishi uchun sharoit zarur. 2010-yilda bizning idoramizni yopgan qaror bor - Oliy sud hukmi. Mana shu qaror bekor bo'lmaguncha, idora ocha olmaymiz. Shu borada hozir muloqotdamiz. Balki apellyatsiya tartibida arz qilamiz.

Bu masala bilan nafaqat biz, balki boshqa tashkilotlar, xususan "Freedom House" (Ozodlik uyi) ham yuzlashmoqda. Bu muammodan tashqari yana boshqa qiyinchiliklar ham bor. Faoliyatni cheklovchi qoidalar ko'p. Tartib yumshatilishi kerak. Masalan, oddiy matbuot anjumani yoki boshqa tadbir o'tkazish uchun hukumatga 20 kun oldin murojaat qilish kerak. Bu o'zgarmasa bo'lmaydi. Mahalliy tashkilotlar va xalqaro organlar uchun bu katta to'siq. Yosh va serg'ayrat Adliya vaziri [Ruslanbek Davletov] bu borada yetakchilik qilib, biz uchun zarur sharoit yaratadi, degan umiddamiz.

Navbahor Imamova, "Amerika Ovozi": Hozir qo'lingizdagi viza O'zbekistonga bemalol kirib chiqish uchun ruxsat beradi... Faoliyatingiz hozir qanchalik erkin? Bosim yo'qmi?

Stiv Sverdlov, HRW: Yo'q. Inson huquqlari himoyachisi sifatida avvalo hech kimga zarar qilmasligimiz kerak. Albatta, O'zbekiston hali erkin jamiyat emas, huquq bobida katta muammolar bor. Buni yoddan chiqara olmaymiz. Ehtiyotkorlik bilan harakat qilamiz. Nozik masalalarni ko'targani uchun jazolanayotganlar ko'p. Men huquqbuzarlik holatlarini o'rganaman. Huquq faollari bilan aloqadaman. Har bir shaxsning xavfsizligi nozik masala. Har bir jihatni hisobga olgan holda ishlayman. O'zimga yoki ishimga hozircha bosim bo'lgani yo'q.

Navbahor Imamova, "Amerika Ovozi": Siz faqat O'zbekistonni emas, qo'shni davlatlardagi vaziyatni ham o'rganasiz. O'zbekiston bilan qiyoslaganda, matbuot erkinligi qay darajada hozir mintaqa bo'ylab?

Stiv Sverdlov, HRW: Markaziy Osiyo bo'ylab, afsuski, vaziyat yomon. Juda depressiv. Qirg'izistonda jurnalistlarni asossiz ravishda, tanqidiy materialini haqorat deya tamg'alab sudlash hollari ko'paygan. Jurnalistlar vatanni tark etmoqda. Tojikistondan o'tgan ikki yil ichida 20 ga yaqin jurnalist chiqib ketdi. Qozog'istonda yozuvchilar uyushmasi rahbari sudlandi, soxta ayblar bilan. Turkmanistonga esa matbuot erkinligi degan tushuncha hamon yot. Eng yopiq jamiyatlardan biri.

O'zbekiston ko'p jihatdan odamga umid beradi. Astalik bilan oldinga qadam tashlayotgani rost bo'lsin, deymiz. Yaqinda jurnalist G'ayrat Mixliboyev ozodlikka chiqdi. 16 yildan beri panjara ortida edi. Lekin hozirgi sud ishida Bobomurod Abdullayev va Hayot Nasriddinov qamalib ketsa, bu orqaga qarab tashlangan katta qadam bo'ladi. Umid qilamiz, bunday bo'lmaydi.

Bosh vazirni "Facebook" sahifasida tanqid qilgan fuqaroga qarshi tergov ishi ochilgani haqida hisobotimizda yozdik. Bunday hollarni qoralaymiz. So'z, fikr va matbuot erkinligini hurmat qilishni, unga toqat qilishni o'rganishdan boshqa yo'l yo'q. Xalqaro qonunlar, O'zbekiston bosh egaman deb so'z bergan majburiyatlar shuni talab qiladi.

Navbahor Imamova, "Amerika Ovozi": Hisobotingizga O'zbekiston axborot vositalarida qiziqish qanchalik, xususan onlayn nashrlarda? Intervyu so'rashayaptimi?

Stiv Sverdlov, HRW: Qiziqish katta. Gazeta.uz, Kun.uz, Podrobno.uz va boshqalar murojaat qilishdi. “Mening Yurtim“ (MY5) kanaliga borib, tanishdik, jurnalistlar bilan gaplashdik. Juda qiziq va maroqli.

Navbahor Imamova, "Amerika Ovozi": Juda yaxshi, Stiv. O'zbekistonda jurnalistlar bilan vaqt o'tkazayotganingizdan xursandmiz. Omad!

Stiv Sverdlov, HRW: Sizga esa matbuot erkinligi yo'lidagi xizmatingiz uchun rahmat, Navbahor.

Navbahor Imamova, "Amerika Ovozi": Suhbat uchun minnatdormiz, Stiv. Muxlislarimizga eslatib o'tamiz: HRWning O'zbekiston haqidagi yangi hisoboti tashkilot saytida.

Stiv Sverdlov, HRW: Rahmat, Navbahor, “Amerika Ovozi” ham yaqin orada Toshkentda ko'rinsin.

Navbahor Imamova, "Amerika Ovozi": Ha, niyat shu. Toshkentdan "Skype" orqali HRW eksperti Stiv Sverdlov bilan gaplashdik. Vashingtondan men Navbahor Imamova.