Har yili Amerikada rak, ya’ni saraton kasalligi qariyb bir million insonni hayotdan olib ketadi. O’tgan bir yil ichida bir yarim million amerikalik bu xastalikka uchragan.
Zamonaviy usullar yordamida rakning ayrim turlarini davolash, odam umrini biroz uzaytirish mumkin. Rak alomatlari o’z vaqtida aniqlansa bas.
Rakka qarshi bugun choralar ko’p. Davolashning yangi usullari mavjud.
"O’tgan 20 yil ichida millionlab insonlarning hayoti asrab qolindi",- deydi shifokor Syuzan Gapstur.
“Rak sabab o’lim hollari erkaklar orasida 21 foiz, ayollar orasida 12 foizga pasaygan. Bu katta yutuq”,- deydi u.
Erkaklar orasida o’pka saratonidan jon berayotganlar soni 40 foizga kamaygan. Amerika Rak Uyushmasi tahlilicha, chekishni tashlash, tamaki iste’moliga qarshi choralar va jamoatchilik orasida olib borilgan targ’ibot ishlari samara bergan. Rak vaqtida aniqlanishi ham juda muhim.
“Masalan bachadon rakining oldini olishning eng ma’qul yo’li bugun ayollarni muntazam tibbiy ko’rikdan o’tkazib turish”.
Saratonga chalinayotganlarning 75 foizi 55 yoshdan oshgan insonlar.
“Amerika aholisi tezlikda ko’paymoqda. Keksa yoshdagilar soni ham kelasi yillarda ancha oshadi. Bu degani rak ko’lami kengayishi mumkin. Uning oldini olish uchun yangidan yangi usullar o’ylab topishimizga to’g’ri keladi”,- deydi doktor Gapstur.
AQShda, deydi mutaxassislar, har ikki erkakdan biri, har uch ayoldan birining rakka chalinish ehtimoli baland.
Ichak raki bilan olishayotgan keksa bemorlar ko’p hollarda kimyoviy terapiyaga yo’q deydi. Salbiy oqibatlari bor deb qo’rqishadi. Lekin shifokorlarning aytishicha, aslida yoshi ulug’ insonlar bu muolajaga yaxshiroq bardosh beradi.
O’pka raki bemorlari orasida ham shunga guvoh bo’lasiz, deydi Katerina Deanjelis, tibbiyotchi olima. Operatsiya qilib bo’lmaydigan hollarda radiatsiya usuli qo’llanadi.
“Bu metoddan umid katta. Amaliy tajribalar natijasiga qarasangiz, radiatsiya rakka qarshi kuchli vosita ekanini ko’rasiz”,- deydi u.
Rakka uchragan bemor umidni boy bermasligi, muolajadan qo’rqmasligi kerak, deydi shifokorlar. Bugun 11 million amerikalik shu bois tirik.
Rak beshafqat bir kasallik. Uning changalidan qutulish mashaqqatli jarayon, lekin chiqsa bo’ladi.
“Murakkab jihatlaridan biri shuki, rak har bir bemorda turlicha ko’rinishda. Hamma uchun bir usulni qo’llay olmaymiz. Bemorlar individual e’tibor-yondashuv talab qiladi. Buni also unutmasligimiz kerak”,- deydi doktor Deanjelis.
Ilmiy izlanishlar, rakning oldini olish, kasallik aniqlangan holda qanday choralar ko’rish - o’ta jiddiy masala, deydi mutaxassislar. Rak o’limdan darak emas.