Qashshoqlikka qarshi kurashni asosiy maqsad deb biluvchi Jahon Banki nazarida Markaziy Osiyoda bu boradagi vaziyat og’ir.
O’tgan yillar ichida, deydi mutaxassislar, Qozog’iston, Qirg’iziston va O’zbekistonda yuqumli kasalliklarning aynan qon quyilishi oqibatida o’tishi aholi hayotiga bevosita tahdid solayotgan muammolardan biri.
Jahon Banki, sog'liqni saqlash vazirliklari va xalqaro mutaxassislar tomonidan hamkorlikda olib borilgan ilmiy tekshiruv shundan darak beradiki, Markaziy Osiyoda qon olish va quyish tizimi juda eskirgan va har bir inson hayoti jiddiy xavf ostida.
Patrisio Markez (Patricio Marquez) Jahon Bankining bosh tibbiyotchilaridan biri. Yaqinda o’tkazilgan tadqiqot ishlariga rahbarlik qilgan.
“2006-2007 yillarda Qozog’iston va Qirg’izistonda infeksiyalangan qon va ignalar ishlatilgani sabab yuzlab odamlar kasallangani, ularga xususan immunitet taqchilligi virusi yuqqani aniqlangan edi. Qozog’iston shundan keyin bu muammoga qarshi kuchli choralar ko’ra boshladi”,- deydi Merkez.
Qozog’iston va Qirg’izistonda o’nlab tibbiy xodimlar javobgarlikka tortildi va ba’zilarining ishi hamon sud e’tiborida.
Jahon Banki tibbiyotshunoslarining aytishicha, O’zbekiston, Tojikiston va Turkmaniston rahbariyatlari ham qon orqali xavfli viruslarni yuqtirish hollari ko’p ekanini yaxshi biladi.
Muammo rasmiylar orasida, qolaversa yordam berishga urinayotgan xalqaro mutaxassislar bilan keng muhokama qilinmoqda, deydi Patrisio Markez.
“Qon infeksiyalanishi va shu tariqa odamlar kasallanayotgani Markaziy Osiyoda sog’liqni saqlash tizimi naqadar zaif ekanidan dalolat. Buni mintaqa hukumatlari anglab yetgan”.
Nafaqat kasalxona va boshqa turdagi tibbiy xizmat muassasalari, balki qon yig’iladigan va saqlanadigan laboratoriyalar va markazlar ham eski uskuna va texnologiyalar asosida ishlaydi. “Aksariyat qismi yaroqsiz ahvolda. Ularni yangilash uchun esa mablag’ va yordam kerak”,- deydi Jahon Banki mutaxassisi.
“Birinchidan, hammaning hayoti xavf ostida. Kimdir to’satdan operatsiya qilinishi kerak bo’lsa yoki halokatga uchrab, ahvoli og’ir bo’lsa, unga qon kerak. Demak, odamlar shu, infeksiyalangan qonga tayanishga majbur”,- deydi Patrisio Merkez.
“Hukumatlar shu bois xalqaro jamoatchilik ko’magidan bu muammoga qarshi darhol chora ko’rishi lozim. Tibbiy xizmat sifatini oshirish, tozalik qoidalariga rioya qilinishini ta’minlash kabi choralar shular jumlasidandir. Ikkinchidan, qon kerakligini xalq bilsin. Odamlar insonparvarlik maqsadida qon topshirishni o’rgansin”.
Markez deydiki, hozir odamlar pul uchun topshiradi, ya’ni qonini sotadi. Axborot vositalari va hukumat hamkorlikda jamiyatda sog’lom qon – sog’lom tan degan shior ostida kampaniyalar olib borishi lozim deydi mutaxassis.
“Qon laboratoriyalarini zamonaviylashtirish - davr talabi. Markaziy Osiyoda ular o’tgan 20 yildan beri e’tibordan chetda qolgan. Umuman qon olish-topshirish maskanlari, u yerda ishlatiladigan asboblar, qolaversa butun tibbiy xizmat ko’rsatish tizimi juda orqada qolib ketgan. Ularni yaxshilash uchun juda oz mablag’ ajratiladi. Bunda, bizningcha, tashqi dunyo ancha yordam bera oladi”,- deydi Merkez.
Qon quyilgani oqibatida biror xavfli kasallikni yuqtirgan odamlarga yordam ko’rsatish ham tegishli idora va rasmiylarning oliy vazifasidir deydi vaziyatni tekshirgan olimlar.
Jahon Banki, AQSh Kasallikni
Nazorat Qilish Markazi va boshqa xorijiy muassasalar hukumatga maslahat berishi
va ko’maklashishi mumkin xolos. Infeksiya va falokat jon tanlamaydi. Demak,
deydi tibbiyotchi olim Patrisio Markez, bu muammoga qarshi kurash barcha mas’ul
idora va amaldorlarning o’z xalqi oldidagi burchi.
