22-mart kuni Moskvada sodir etilgan terror harakatlarini "Islomiy davlat - Xuroson" ulug'lab chiqqani va bu ishni amalga oshirganlarni jihod yo'lidagi xizmatlari uchun qahramon deb atagani, shuningdek, ijtimoiy tarmoqlarda bu hujumni o'z ishi deb e'tirof etgani xalqaro hamjamiyatni sergak torttirgan.
AQSh va Yevropa davlatlarida "Islomiy davlat" borasidag xavotirlar yangilangan. Iroq va Suriyadagi urushlarda o'tgan o'nyillikda bu to'da tormor etildi, parchalandi, ammo qoldiqlari astalik bilan jonlana boshlagan.
Mutasaddilar deydiki, "Islomiy davlat" nasroniylarni nishonga olishni, ayniqsa ularning bayramlarida xurujlar qilishni maqsad qilgani ayon.
Italiya, Germaniya, Britaniya va AQSh hukumatlariga ko'ra, terror harakati hamon faol va unga qarshi kurash razvedka hamkorligi va mushtarak choralarni talab qiladi.
2023-yilning sentabrida AQSh Ichki xavfsizlik vazirligi tahdidlarni sarhisob qilar ekan, "Islomiy davlat - Xuroson" turli hamlalarni rejalayotgani xususida ogohlantirgan edi.
Vazirlik konkret detallar bermagan, ammo xavfsizlikni mustahkamlash uchun qadamlar tashlanayotganini bildirgan.
Amerika hukumati fuqarolarni vatanda va xorijda hushyor bo'lishga undab keladi, terror xavfi yuqori hududlarga bormaslikni maslahat beradi.
Davlat departamenti muntazam ogohlantirishlar orqali nafaqat amerikaliklarni, balki xalqaro hamjamiyatni ham ehtiyotkorlikka chorlaydi.
Pentagonda matbuot kotibi general-mayor Pet Rayder deydiki:
"Mudofaa vazirligi "Islomiy davlat - Xuroson"dan ko'zini uzmayapti".
Razvedka idoralariga ko'ra, guruh o'zini saqlab qolishga urinmoqda. Zaif tuzilma, deya ta'riflansa-da, uning kengayib borayotgani ham kuzatiladi.
"Islomiy davlat" qoldiqlari hozirda Afrikada faoallashgan, shuningdek, Janubiy va Markaziy Osiyoda, deydi mutaxassislar.
"Islomiy davlat - Xuroson" - uning bir bo'limi va Tolibon bilan urushda ekanini aytsa-da, u hukmron Afg'onistonda asoslangan.
2021-yildagi hisobotlarda G'arb rasmiylari bu to'da Qozog'iston, Qirg'iziston va Tojikistonda qanot yozishga harakat qilayotganini taxmin qilgan.
Jihodchilarni o'rgangan Aaron Zelin deydiki, Iroq va Suriyada markaziy osiyolik jangarilar "Islomiy davlat" safida ancha o'zini ko'rsatgan. Ular boshqalarni ham ilhomlantirgan bo'lishi mumkin, deydi u.
“Kichikroq qismi "Islomiy davlat - Xuroson" ga qo'shilgan. Rossiyada yurgan migrantlardan ham bu harakatga jalb qilishgan", - deydi Zelin.
Guruh Markaziy Osiyo yoshlari orasida targ'ibot olib borayotgani ma'lum. Bu jarayonni kuzatayotgan tadqiqotchilarning "Amerika Ovozi"ga aytishicha, qo'shilayotganlar ko'p emas, ammo propaganda muntazam va keng.
Ayniqsa chetda yurganlarni jalb etishga harakat kuchli. Dindor doiralarda bu jadal, ya'ni ekspremistlar shu toifani o'ziga og'dirish payida. Bu ishlar faqat Rossiya emas, Yevropa davlatlarida ham olib boriladi, deydi ekspertlar.
Yana bir amerikalik mutaxassis, Endryu Mayns nazarida "Islomiy davlat - Xuroson" boshqa terror tashkilotlari bilan aloqada, shuningdek, hozirda juda oz sonda qolgan O'zbekiston Islomiy harakati va Sharqiy Turkiston Islomiy harakati bilan rishtalarga ega. Ular birgalikda bor kuchini ishga solish ilinjida, deydi Mayns.
Uning tushuntirishicha, bu to'dalar virtual rejalashni odat qilgan va dunyo bo'ylab, qayerda imkon topsa, xuruj qilishni ko'zlaydi.
Shu yilning o'zida Eron va Rossiyada qaqshatqich teraktlar qila olgani "Islomiy davlat - Xuroson" tahdidini past baholamaslik kerakligidan dalolat.
“Bular - ularning hozirgi real qudratini aks ettiradi", - deydi Edmund Fitton-Braun, BMT sobiq rasmiysi.
Kontrterrorizm bo'yicha mutaxassis sifatida Fitton-Braun taxminicha, bunday xurujlardan keyin "Islomiy davlat - Xuroson" safi kengayishi mumkin, chunonchi harakat shunga umid qiladi.
“Eron va Rossiyadagi hujumlar ularni katta sahnaga olib chiqdi. G'arbiy Yevropada shunday e'tiborga tushish ular uchun orzu", - deydi ekspert.
Yaqin o'tmishda Yevropaning qator davlatlarida, jumladan Germaniyada ularning rejalari fosh etilgan holatlar bo'ldi. Mutaxassislarga ko'ra, ogohlik har doim birlamchi vazifa.
