AQSh elchisi Daniel Rozenblum (Daniel Rosenblum) O'zbekistonda 2019-yilning yozida ish boshladi. Oldiga qanday maqsadlar qo'ygan? Viloyatlarni aylanar ekan, xalq bilan bog'lana olayaptimi? Hukumat unga nima deyapti? Amerikaning Toshkentdagi bosh diplomati mamlakatda siyosiy islohotlarga guvohmi? Eksklyuziv intervyu.
Your browser doesn’t support HTML5
AQShning O'zbekistondagi elchisi bilan suhbat: Siyosiy islohotlar bo'layaptimi?
Vashington, 25-sentabr, 2019
Navbahor Imamova, "Amerika Ovozi": Janob elchi, sizni Vashingtonda ko'rib xursandmiz.
Elchi Daniel Rozenblum: Salom! Men ham xursandman.
Navbahor Imamova, "Amerika Ovozi": Quyoshli kun!
Elchi Daniel Rozenblum: Ha, chiroyli kun bugun Vashingtonda.
Navbahor Imamova, "Amerika Ovozi": Siz bilan ataylab ochiq havoda gaplashishga qaror qildik. O'zbekistonda ish boshlaganingizga ko'p bo'lmadi. Tez-tez sayohatdasiz. Mamlakatni aylanayapmiz. Vashingtonga ham mana qisqa paytga kelibsiz. Biz bilan gaplashishga vaqt topganingizdan mamnunmiz. Sayohatchi elchi bilan Linkoln va Vashington yodgorliklari orasidagi mana shu bahavo, xushmanzara joyda gaplashaylik, dedim. Qolaversa, ana Kapitoliy ham ko'rinib turibdi. U yerda ham uchrashuvlaringiz bor ekan. Uzoq yillar Vashingtondan turib Markaziy Osiyo davlatlari bilan aloqalarga bosh-qosh bo'ldingiz. Elchi sifatida u yerdan turib ishlash qalay ekan? Farqi kattami?
Elchi Daniel Rozenblum: Shaxsan, ha, farqi katta. Yangi hayot. Oilam, afsuski, men bilan bora olmadi, chunki qizim o'qishni bitirishi kerak. Ulardan uzoqdaman. Professional faoliyatda esa yangidan-yangi imkoniyatlar... Ko'p jihatdan hali ochilmagan imkoniyatlar.
Gapirishdan endi qo'rqmaysiz, deyishyapti... Lekin bu xalq avvalo ijobiy hollarga urg'u beradi. Umidga to'la, optimizmga to'la.
Navbahor Imamova, "Amerika Ovozi": Demak, yaqindan ko'rayapsiz ularni?
Elchi Daniel Rozenblum: Ha, yaqindan... O'zbekistonga tez-tez borib turar edim. Yiliga bir necha marta. Lekin u yerda yashash boshqa. Hayot umuman boshqacha.
Navbahor Imamova, "Amerika Ovozi": Ayniqsa agar viloyatma-viloyat kezsangiz. Odamlar bilan gaplashsangiz. Siz maza qilayotgan ko'rinasiz.
Elchi Daniel Rozenblum: Shunday.
Navbahor Imamova, "Amerika Ovozi": Nimalar sizni ajablantiryapti, hayron qoldirmoqda? Nimalarni bilmagan, tasavvur qilmagan ekansiz?
Elchi Daniel Rozenblum: Tasavvur qilmaganman, deya olmayman. Lekin real hayotni har kuni ko'rish, his qilish boshqacha... O'zbekiston xalqi naqadar mehmondo'st ekanini bilar edim. Mehribon, ochiqko'ngil odamlar. Meni juda iliq qarshilashadi, qayerga bormay. Samimiy, ajoyib. Noz-ne'matlar, vaqt va e'tibor, olqishlash va menga yurtlarini ko'rsatishga intilishlari... Chuqur minnatdorchilik izhor etaman.
Navbahor Imamova, "Amerika Ovozi": Turli jabhalarning vakillari bilan tinimsiz muloqot oson emas. Siz bilan gaplashgan o'zbekistonliklar menga aytishdi qanchalik yaqin olib so'zlashishganini. Farg'ona va boshqa viloyatlarda, masalan. Sizga o'z yutuqlari, dardlari, muammolari haqida hikoya qilib berishgan. O'zbekiston xalqi sizga qanchalik ishonayapti, deb o'ylaysiz? Ochilayaptimi bu jamiyat? Mehmondo'stlik boshqa, ochilish boshqa, to'g'rimi? Dardni eshitayapsizmi?
Amerika elchisi bilan uchrashishyaptimi, demak, qandaydir maqsadi bor. Lekin, sezayotganim shuki, odamlar qo'rqmay gapiryapti. O'zbekiston uchun bu o'zgarish. Ular o'zlari aytayapti. Qo'rqmaymiz, deyishyapti.
Elchi Daniel Rozenblum: Eshitayapman. Eshitayapman. Yuzma-yuz gaplashganda ham odam suhbatdoshi unga bor haqiqatni aytayaptimi yo'qmi, fikri yoki muammosi shumi, bilish qiyin. Amerika elchisi bilan uchrashishyaptimi, demak, qandaydir maqsadi bor. Lekin, sezayotganim shuki, odamlar qo'rqmay gapiryapti. O'zbekiston uchun bu o'zgarish. Ular o'zlari aytayapti. Qo'rqmaymiz, deyishyapti. Men bilan gaplashishdan, shu jumladan. Hayot haqida yaxshi va yomon narsalarni bemalol so'zlab berishyapti. Lekin bu xalq avvalo ijobiy hollarga urg'u beradi. Umidga to'la, optimizmga to'la. Lekin muammolari talay. Ular har yerda namoyon. Shikoyatlar talay. Va ularni bilamiz, e'tibor beramiz.
Navbahor Imamova, "Amerika Ovozi": Bu borada biz ham ko'p eshitamiz. Boshqa jurnalistlar ham eshitadi. Odamlar hozir avvalgiga qaraganda bemalolroq, ochiqroq, to'g'ridan-to'g'ri gapira oladi. Va bu ular uchun sinov. Dardni tushuntirish, ishdami yoki shaxsiy hayotdagi. Islohotlarga buyuk umidlar bog'langan. Lekin islohotlar sekinlashdi, deya nolishmoqda. Jarayon boshlangan, lekin oldingi ko'lamda yoki tezlikda emas. Sizningcha qanday?
Elchi Daniel Rozenblum: Turli islohotlar... har joyda. Qaysi jabhada qanday... Tashqi siyosatda, masalan, yaxshi seziladi. Qo'shnilar bilan aloqalarni yaxshilash asosiy maqsad qilingan edi, bunga guvohmiz. Odamlar chegaralardan bemalol o'tayapti, savdo ko'lami oshgan va bu hayotda bilinyapti. Andijonga bordim, chegarada bo'ldim. Termizga bordim, Afg'oniston bilan chegarada bo'ldim. Odamlar bilan gaplashdim. Chegaradan o'tish osonlashgani hayotni osonlashtirgan.
Navbahor Imamova, "Amerika Ovozi": Ular nima o'zgarganini sizga aytishyapti.
Elchi Daniel Rozenblum: Shunaqa... Yodimda qolganlaridan biri Farg'onadan... Farg'ona shahrida bir yosh yigit milliy kutubxona rahbari ekan. Asli So'xdan ekan. Siz ham bordingiz u yerga yaqinda.
Navbahor Imamova, "Amerika Ovozi": Ha, O'zbekiston eksklavi.
Iqtisodiy va ijtimoiy sohalarda qisqa paytda yangilik qilish juda qiyin. Odamlar o'rganganini qilaveradi. Odatga aylangan narsani o'zgartirish uchun vaqt kerak. Buning ustiga agar eskicha uslubdan manfaatlar tomonlar bo'lsa.
Elchi Daniel Rozenblum: Ha, eksklav... Bu yigit deydiki, oldinlari So'xdan kelish juda qiyin bo'lgan ekan. Chegaradan o'tganda sizga shubha bilan qarashgan, qo'rquv hukmron edi, deydi. Hozir ancha osonlashibdi. Ruhan yengilroq, dedi. Shunaqa hikoyalarni boshqa joylarda ham eshitdim. Bu borada o'zgarishlar yaqqol ko'zga tashlanadi. Lekin boshqa masalalarda, masalan, islohotlar sust bo'lishi mumkin. Iqtisodiy va ijtimoiy sohalarda qisqa paytda yangilik qilish juda qiyin. Odamlar o'rganganini qilaveradi. Odatga aylangan narsani o'zgartirish uchun vaqt kerak. Buning ustiga agar eskicha uslubdan manfaatdor tomonlar bo'lsa.
Navbahor Imamova, "Amerika Ovozi": Shunaqa.
Elchi Daniel Rozenblum: Tizimni, idoralarni yangicha ishlashga o'rgatish qattiq mehnat talab qiladi. Bunga O'zbekistonda guvohmiz.
Navbahor Imamova, "Amerika Ovozi": Biz ham shuni ko'rayapmiz, eshitayapmiz. Hukumat o'zgartirishga oson narsalarni o'zgartirmoqda. Lekin endi og'ir masalalarni hal etish vaqti keldi, deyayotganlar ham ko'p. Jiddiy islohotlar davri, ya'ni. Lekin o'zgarishlarga qarshilar ham ko'p. Bir tomonda O'zbekiston o'zgarmasligidan manfaatdor tomonlar, narigi tomonda esa real o'zgarish istaydiganlar. Shunday paytda Amerikaga umid bilan qaraydiganlar ko'p. Ulardan nima o'rgansak ekan, deyishadi. Amerika qanday qilib rivojlangan? Bizga nima yordam bera oladi? Bu borada ham muloqotlarni boshlab yuborgandirsiz?
Elchi Daniel Rozenblum: Ha, boshladik va ayrim hollarda amaliy ishlarga o'tdik, masalan, texnik yordam ko'rsatishga. Besh jabhada islohotlarda madadkor bo'lmoqchimiz. Ayrimlarini oldin ham taklif qilar edik, lekin hozir kengaytirdik va yangi dasturlar boshladik. Birinchidan, qishloq xo'jaligi. AQSh Qishloq xo'jaligi vazirligi bilan olib borilayotgan loyiha fermerlarga sifatli mahsulot olishni va uni mahalliy bozorda hamda chet elda sotishning yangicha usullarini o'rgatadi. Ikkinchidan, sog'liqni saqlash. Silga qarshi kurash, shuningdek, tibbiy to'lovlar tizimini yangilash bo'yicha ishlayapmiz. Uchinchidan, ta'lim. Kelasi ikki yilda ko'p ishlar qilishni rejalaganmiz. Mablag' ajratilmoqda. Ingliz tili o'qituvchilarini tayyorlash, shu bilan birga, ta'lim sifatini oshirish borasida harakatdamiz. To'rtinchidan, sud va adliya mustaqilligi. Yuridik ta'lim maskanlarini taraqqiy ettirish, advokatlik faoliyatini rivojlantirishda ko'maklashmoqchimiz. Beshinchidan esa iqtisod, makro iqtisodiy islohotlarda yordamlashish. Texnik yordam haqida so'radingiz. Moliya vazirligi va kapital bozorini rivojlantirish agentligiga maslahatchilar olib kelmoqchimiz. Mana shu besh yo'nalishda qattiq ishlashga bel bog'laganmiz. Maqsad aniq - islohotlar samara berishi uchun hissa qo'shish.
... parlamentga qarasangiz, u hozirda o'z rolini oldingidan ko'ra boshqacha ko'radi. Mas'uliyatni his qilmoqda.
Navbahor Imamova, "Amerika Ovozi": Islohotlar samara berishi uchun esa tizimma-tizim o'zgarishlar qilinishi kerak, shunday emasmi? Siyosiy islohotlar. Tub masalalarni yengish uchun bunday islohotlar juda zarur. Mana shu jarayon boshlandimi, sezayapsizmi uni? Ya'ni O'zbekiston siyosiy jihatdan o'zgarmoqdami?
Elchi Daniel Rozenblum: Sezayapman. Qiziq bir jarayon bu aslida. Siyosiy islohotlar tepadan pastga yuradi. Prezident mamakatda transformatsion o'zgarishlar qilmoqchi. Qarorlar va takliflar undan va uning apparatidan keladi va amalga oshirilishi kerak. Bu esa siyosiy islohotlarni ko'rishni, sezishni qiyinlashtiradi. Lekin, masalan, parlamentga qarasangiz, u hozirda o'z rolini oldingidan ko'ra boshqacha ko'radi. Mas'uliyatni his qilmoqda.
Navbahor Imamova, "Amerika Ovozi": Parlament saylovlari oldidan... juda qiziq.
Elchi Daniel Rozenblum: Ha.
Navbahor Imamova, "Amerika Ovozi": Qonunchilik organi faollashgan?
Elchi Daniel Rozenblum: Ha.
Navbahor Imamova, "Amerika Ovozi": Ular bilan aloqadasiz?
Elchi Daniel Rozenblum: Ha.
Navbahor Imamova, "Amerika Ovozi": Ular, sizningcha, yangicha ishlamoqda?
Prezidentdan eshitdik, u parlament nazorat qiluvchi, muvozanat va hisobdorlikni ta'minlovchi haqiqiy qonunchilik organi bo'lishini istaydi. Bu O'zbekiston uchun yangilik.
Elchi Daniel Rozenblum: Ha. Tinglovlar, tekshiruvlar, hisobotlar, vazirliklarning faoliyatini nazorat qilish, byudjetni ko'rib chiqish. To'g'ri, parlament hali ko'p narsani o'rganishi kerak, boshida hamisha qiyin, va qurbi nimaga yetishini bilishni xohlaydi. Qonunchilar qanchalik kuchaya oladi, degan savol bor. Prezidentdan eshitdik, u parlament nazorat qiluvchi, muvozanat va hisobdorlikni ta'minlovchi haqiqiy qonunchilik organi bo'lishini istaydi. Bu O'zbekiston uchun yangilik.
Navbahor Imamova, "Amerika Ovozi": Yaqinda senator Sodiq Safoyev bilan gaplashganimizda, va shu kunlarda Nyu-Yorkda BMT Bosh Assambleyasi yillik sessiyasida O'zbekiston Ekologik Partiyasi lideri Boriy Alixonov bilan suhbatlashganimizda, har ikkisi dediki, bu sistema shunga qodir, ya'ni hozir ko'rib turganimizga. Muxolifat yo'qligi, siyosiy partiyalar orasida kurash va farqning sezilmasligi... Bular uchun vaqt kerak. O'zbekiston hali u pallada emas, yetib bormadi, deyishadi. Siyosiy mentalitetni tushunish kerak, deyishadi. Siz ham shunday argumentlarni eshitasizmi? Asos bormi tizimni himoya qiluvchi bunday fikrlarda?
Elchi Daniel Rozenblum: Ha, eshitaman va qaysidir darajada jon bor. Har bir davlat demokratiya, erkin bozor tomon o'z yo'lini bosib o'tishi kerak. O'zbekiston ham shu tomon yo'lda, degan umiddamiz. Bu borada turli modellar bor. AQSh 240 yil oldin mustaqillikka erishgan. Britaniya mustamlakasi edik va undan ko'p narsa meros qolgan. Qiyoslash to'g'ri emas. Bizga o'xshang demaymiz. Hammaning o'z yo'li bor.
Shu bois siz qayd etgan fikrlarda jon bor deyapman. Biroq hukumatdagilardan eshitganlarimga ko'ra, mamlakat to'g'ri yo'ldan qaytmasligi kerak. Ochiq jamiyat qurish, demokratik davlatchilik, mas'uliyatli boshqaruv... Yo'nalish shu tarafga bo'lishi zarur.
Navbahor Imamova, "Amerika Ovozi": Plyuralism.
Ochiq jamiyat qurish, demokratik davlatchilik, mas'uliyatli boshqaruv... Yo'nalish shu tarafga bo'lishi zarur.
Elchi Daniel Rozenblum: Ha. Unga erishish uchun qancha vaqt va mehnat qilish kerak, buni aytish qiyin. Tashqaridan qarayotganlar uchun bu qoniqarli bo'lmas balki, lekin eng muhimi mamlakat qay yo'nalishda ekani. Parlamentni olaylik, masalan. Saylanish harakatida yurgan ikki yosh o'zbekistonlik bilan gaplashdim. Balki saylanishar, balki saylanmas. Lekin ular bilan gaplashib, xulosa qildimki, bu yoshlar aniq maqsadlarga ega. Ular o'z tumani va saylovchilarga xizmat qilmoqchi.
Mana shuning o'zi katta o'zgarish, ya'ni parlament oldin qanday edi, hozir qanday ekanidan qat'i nazar, odamlar qonunchi, vakil bo'lish xalqqa xizmat qilish, uning manfaatlari uchun kurashish ekanini tushunyapti. Shunday ekan, ha, bu shubhasiz juda murakkab jarayon. To'rt oy mobaynida odamlar bilan muloqotimga asoslanib ayta olamanki, mamlakat to'g'ri yo'lda va shunday davom etaverishi muhim.
Navbahor Imamova, "Amerika Ovozi": AQSh O'zbekistondagi partiyalarning rivojlanishi uchun yordam berishga tayyormi, agar yordam so'rashsa?
Elchi Daniel Rozenblum: Tayyormiz. So'rashsa, albatta yordam beramiz. Oliy Majlis spikeri bilan gaplashdim ikki oycha oldin. Senat raisi Norboyeva xonim bilan ham gaplashdim. Va har ikki uchrashuvda aniq aytdim: saylovdan keyin, agar istashsa, yangi vakillar uchun dasturlar taklif qilamiz, xususan AQSh Kongressi bilan tanishish, AQShdagi tashkilotlar bilan hamkorlik o'rnatish borasida. Bu borada yordamga hozirmiz.
AQShning O'zbekistondagi elchisi Daniel Rozenblum "Amerika Ovozi" bilan suhbatda, Vashington, 25-sentabr, 2019
Navbahor Imamova, "Amerika Ovozi": Ko'rinishidan Amerika-O'zbekiston aloqalari juda yaxshi ketayotgandek... Vazifangiz oson emas, bilamiz. AQSh manfaatlari yo'lida ishlar ekansiz, O'zbekistonda o'z oldindingizda, Tramp ma'muriyati oldida qanday to'siqlar yoki qiyinchiliklarni ko'rayapsiz?
... islohotlar va ularning ko'lami va tezligi... Mamlakat aholisi uchun ham bu muhim masala. Prezident Mirziyoyev buni biladi. Odamlar natijani his etishi kerak. Hayot yaxshilanishi kerak.
Elchi Daniel Rozenblum: Birinchidan, natija kutish bobida... Ulkan umidlar bor, lekin ular amalda sezilishi uchun qancha vaqt kerak, qancha sabr kerak. Bu boya siz aytgan islohotlar va ularning ko'lami va tezligi bilan bog'liq. Mamlakat aholisi uchun ham bu muhim masala. Prezident Mirziyoyev buni biladi. Odamlar natijani his etishi kerak. Hayot yaxshilanishi kerak.
Navbahor Imamova, "Amerika Ovozi": Ha, ko'p gapiradi bu haqda.
Elchi Daniel Rozenblum: Aks holda odamlar sabrsizlana boshlaydi. AQShda ham, Vashingtonda, xususan Davlat departamentida ham, Kongress va boshqa joylarda hamma islohotlar natijasi bilan qiziqadi. Islohotlar ko'lami haqida so'rashadi. O'zbekiston qanchalik erkinlashdi, deb so'rashadi. Bir narsa aniq, buni yillar davomida ko'p-ko'p mamlakatlarda ko'rganman - qancha ko'p harakat qilsangiz, odamlar shuncha ko'p narsa kutadi.
Navbahor Imamova, "Amerika Ovozi": Albatta.
Bir narsa aniq, buni yillar davomida ko'p ko'p mamlakatlarda ko'rganman - qancha ko'p harakat qilsangiz, odamlar shuncha ko'p narsa kutadi.
Elchi Daniel Rozenblum: Ishlayotgan odamlar uchun bu jiddiy sinov. Ahamiyati ham shunda. Men va bizning hukumat uchun dolzarb vazifa shuki, yordamni davom ettiramiz va nimani qachon kutishni bilishimiz kerak. Nima sohada sabr qilamiz va nima uchun?
Yana bir vazifa - bizneslar bilan ishlash. O'zbekistonda ishlashga qiziqqan kompaniyalar bor. O'zbekiston hukumati ularni olqishlaydi, prezident, xususan. Lekin biznes loyihalarni amalga oshirish vaqt oladi, sistema bizneslar xohlaganidek tez harakat qilmasligi mumkin. Ayrim loyihalar ish bermaydi. Bu ham real sinov.
Qiyin jihati - nimani qachon kutish borasida bizneslar O'zbekistonga o'rganishi va moslashishi kerak va O'zbekiston hukumati ham AQSh sarmoyadorlariga bu jihatdan o'rganishi va moslashishi kerak. Yangi sarmoya bobida namunalar kerak. Shular ustida ishlayapmiz. Hozircha yo'q.
Navbahor Imamova, "Amerika Ovozi": "General Motors" (GM) ancha payt namuna edi.
Qiyin jihati - nimani qachon kutish borasida bizneslar O'zbekistonga o'rganishi va moslashishi kerak va O'zbekiston hukumati ham AQSh sarmoyadorlariga bu jihatdan o'rganishi va moslashishi kerak.
Elchi Daniel Rozenblum: Lekin GM chiqib ketmagan.
Navbahor Imamova, "Amerika Ovozi": Ha, mutaxassislari haliyam ishlayapti.
Elchi Daniel Rozenblum: Shunday. Yaqinda GMning Asakadagi zavodiga bordim.
Navbahor Imamova, "Amerika Ovozi": Qani-qani... UzAuto deyishadi hozir uni.
Elchi Daniel Rozenblum: Ha, UzAuto, lekin GM bilan alyans tuzishgan. GMning kompaniyada ulushi yo'q. Ammo barcha mahsulotlar uchun litzensiya berishadi. "Chevrolet" brendidagi... Muhandislik xizmatini ko'rsatishadi. Chiqayotgan mashinalar O'zbekistonda yig'iladi, lekin qismlar boshqa joyda ishlab chiqarilgan.
Navbahor Imamova, "Amerika Ovozi": Demak, GM hali ham bor.
Elchi Daniel Rozenblum: Bor va ishlashda davom etmoqda. GM nomini ko'rmaysiz, lekin mahsulotlari har yerda. Bu ahamiyatli.
Navbahor Imamova, "Amerika Ovozi": Afg'oniston masalasi ... Biz yaqinda Nyu-Yorkda AQSh Davlat kotibining Janubiy va Markaziy Osiyo masalalari bo'yicha muovini Elis Uells bilan suhbatlashdik. U bizga Tramp ma'muriyatining bu boradagi siyosatini tushuntirib berdi. Lekin siz vaziyatni Toshkentdan turib kuzatayapsiz. Toshkent esa Afg'oniston bo'yicha diplomatiyani kuchaytirgan. Ular hamma bilan muloqotda, jumladan Tolibon bilan. Ular mojaroning har tarafi bilan shug'ullanmoqda. Lekin yaqinda Toshkentda Tolibon mehmon bo'lgani ko'plarni sergak torttirdi. Doxada (AQSh bilan) muzokara ketayotgan paytda ayrim toliblar Toshkentdagi uchrashuvga kelishdi. Bu esa savollar uyg'otdi. Toshkent va Vashington Afg'oniston masalasida bir pozitsiyadami?
Hammasi oshkora. Ishonch bor. Sherikmiz.
Elchi Daniel Rozenblum: Ha, bir pozitsiyada. Maxsus elchimiz Halilzod muzokara olib borayotgan paytda O'zbekiston biz bilan yaqin aloqada edi. Uchrashuvlar qanday o'tayotganidan xabardor edik. Toshkent muloqot osonlashsin, deya harakat qildi. O'zbekiston hukumati, xususan Tashqi ishlar vazirligi bizni xabardor qilib turdi. Hammasi oshkora. Ishonch bor. Sherikmiz.
Navbahor Imamova, "Amerika Ovozi": O'zbekiston hukumati bu harakatlari bilan nimaga erishmoqchi, nazaringizda? Albatta, Afg'onistonda tinchlik bo'lishini istaydi. Lekin bu diplomatik harakatlardan qanday yutuq kutmoqda?
Elchi Daniel Rozenblum: Afg'onistonda tinchlik va barqarorlikdan O'zbekiston judayam manfaatdor. Bu birinchi o'rinda. O'zbekiston uchun yana bir maqsad o'zi uchun tijoriy yo'llar va imkoniyatlar ochish. Elchi sifatida borganimdan beri bir haqiqatni o'rgandim, oldin bilmagan edim: O'zbekiston dengiz orqali jahon bozoriga chiqish uchun ikki davlatni kesib o'tishi kerak.
Afg'oniston ochilishi, u yerda tinchlikka erishilishi O'zbekiston uchun nihoyatda muhim. Lekin u yer hozir tahdid manbai. Toshkent xavotirda, albatta. Karimov prezidentligi davrida ham shunday edi. Lekin Prezident Mirziyoyev bu tahdid deya cheklanmayapti, imkoniyatlar izlamoqda, ularni ochmoqchi.
Savdo yo'llari ochish, sharq va janubga energiya sotish, transport tizimlarini joriy etish... O'zbekiston Afg'oniston tinchligi uchun shu sabab ham haqli ravishda qayg'urmoqda va harakat qilmoqda.
AQShning O'zbekistondagi elchisi Daniel Rozenblum "Amerika Ovozi" bilan suhbatda, Vashington, 25-sentabr, 2019
Navbahor Imamova, "Amerika Ovozi": AQSh chegara xavfsizligini ta'minlashda ham yordam berishda davom etmoqda, shundaymi?
Elchi Daniel Rozenblum: Xuddi shunday.
Navbahor Imamova, "Amerika Ovozi": Afg'oniston bilan chegara atigi 155 km lekin juda muhim hudud.
Elchi Daniel Rozenblum: Shunday. Biz chegaraga bordik. "Do'stlik" ko'prigini ko'rdim, yarmigacha yurdik. Afg'oniston sarhadigacha.
Navbahor Imamova, "Amerika Ovozi": U yog'i esa Balx.
Elchi Daniel Rozenblum: Shunaqa... Keyin AQSh hadya qilgan kemalarda daryoni kezdik. Kunlik nazorat jarayoni bilan tanishdik. Chegaradan ko'p mashina va odamlar o'tmayotgan edi o'sha kuni, lekin o'tishyapti.
Navbahor Imamova, "Amerika Ovozi": Bizga aytishlaricha, kuniga o'rtacha 250 afg'on kirib chiqar ekan, o'sha post orqali. Termizda afg'onlar ko'p. Ular uchun bu shahar kelajakda biznes markaz bo'larkan.
Elchi Daniel Rozenblum: Ha, biz ayrimlari bilan ko'rishdik. Afg'onistonning Termizdagi konsuli bilan birga tushlik qildik va afg'on tadbirkorlar bilan gaplashdik. Biznes imkoniyatlar yaratishmoqda, qo'ldan kelgancha. Tez emas, lekin ishlar boshlangan.
AQShning O'zbekistondagi elchisi Daniel Rozenblum "Amerika Ovozi" bilan suhbatda, Vashington, 25-sentabr, 2019
Navbahor Imamova, "Amerika Ovozi": Imkoniyat degan so'zni sizdan va AQShning boshqa rasmiylaridan ko'p eshitamiz. O'zbekiston rasmiylari ham ko'p tilga olishadi. Qiyinchilik emas, imkoniyat bu, deb qo'yishadi. Oldinlari esa hatto qiyinchilik yoki muammo degan so'zlarni yoqtirishmas edi. Shunday ekan, bu O'zbekiston hukumatidagi o'zgarish. Siz elchi sifatida AQSh maqsadlarini amalga oshirishni istaysiz. O'zbekistonga ketishdan oldin AQSh Senatida so'zlaganingizda besh maqsad belgilaganingizni aytdingiz. O'zbekistonda astoydil ro'yobga chiqarmoqchi bo'lgan orzularingiz nima? Elchiligingiz samarasini belgilovchi maqsadlar, deylik. Vaqti-vaqti bilan tekshirib turardik.
... savdo va biznes sohasida hamkorlikni kengaytirish lozim.
Elchi Daniel Rozenblum: Bilasizmi, aslida o'sha besh maqsadning hammasi men uchun juda muhim. Amalga oshirishimiz kerak. Birinchidan, savdo va biznes sohasida hamkorlikni kengaytirish lozim.
Navbahor Imamova, "Amerika Ovozi": Hozir qancha?
Elchi Daniel Rozenblum: 200 million dollarcha... boshqa davlatlar bilan qiyoslaganda, kam.
Navbahor Imamova, "Amerika Ovozi": Lekin oldingidan ko'proq.
Elchi Daniel Rozenblum: Ha, ancha ko'p. Aslida, uzr, 300 million dollarcha. Undan oldingi yilga qaraganda sezilarli darajada ko'proq. "Boeing" bilan qilingan yirik savdo sabab oshgan. To'g'ridan-to'g'ri sarmoya borasida biror raqamni bera olmayman, chunki esimda emas. Lekin u ham oshgan, nisbatan.
Xalq ta'limi vazirligi ingliz tilini o'rgatadigan 33 ming o'qituvchi kerak, deyapti... Bizning dasturlarimiz orqali 20 ming shunday o'qituvchi tayyorlash mumkin.
Mana shu sohalarda albatta oldinga yurishni xohlaymiz. Siz ham tekshirib turishingiz mumkin, yilma-yil.
Men uchun yana bir muhim narsa bu islohotlarda salmoqli yordam berish. Sog'liqni saqlash va qishloq xo'jaligida bu allaqachon sezilmoqda. Biroq ta'limda, xususan ingliz tilini o'rgatishda ham ko'rina boshlashi kerak. Xalq ta'limi vazirligi ingliz tilini o'rgatadigan 33 ming o'qituvchi kerak, deyapti. Bu bilan davlat xalqaro darajalarga yetib olgan bo'ladi. Bizning dasturlarimiz orqali 20 ming shunday o'qituvchi tayyorlash mumkin. Demak, harakat qilsak, bu borada ulkan hissa qo'shgan bo'lamiz.
Navbahor Imamova, "Amerika Ovozi": Aniq natijalar tomon...
Elchi Daniel Rozenblum: Muddao shu. Men, shuningdek, xalqlarimiz bir-birini yaqindan tanishini, aloqa qilishini istayman. Almashinuvlarni kengaytirish kerak. Har ikki davlat yoshlari, talabalari, o'qituvchi, olim, tadbirkor va boshqa mutaxassislar bir-birining davlatini ko'rsin, tajriba va bilim almashsin.
Navbahor Imamova, "Amerika Ovozi": Turistlar ham.
Elchi Daniel Rozenblum: Ha, turistlar ham ko'paysin. Amerikadan ko'proq sayyoh kela boshlagan. 2018-yilda 14 ming odam kelgan. Buni oshirishimiz kerak. Hisobini qilishni men ham xohlayman.
Navbahor Imamova, "Amerika Ovozi": Ish ko'p!
Amerikadan ko'proq sayyoh kela boshlagan. 2018-yilda 14 ming odam kelgan.
Elchi Daniel Rozenblum: Judayam.
Navbahor Imamova, "Amerika Ovozi": Katta rahmat sizga bu muloqot uchun. Vashington yuragidagi xiyobonda har kuni ham Amerika elchisi bilan suhbatlashmaymiz. Vaqtingizni ayamadingiz, minnatdormiz.
Elchi Daniel Rozenblum: Go'zal bir joy.
Navbahor Imamova, "Amerika Ovozi": Suhbatdoshimiz - AQShning O'zbekistondagi elchisi Daniel Rozenblum.
Elchi Daniel Rozenblum: Rahmat, Navbahor.
Navbahor Imamova, "Amerika Ovozi": O'zbek tilini o'rganayapsiz, bilamiz. O'zbekcha murojaatlaringizdan xalq juda mamnun.
Elchi Daniel Rozenblum: (jilmayadi)
Navbahor Imamova, "Amerika Ovozi": Har holda buni o'zingiz ham sezayapsiz. Odamlarga yoqadi judayam.
Elchi Daniel Rozenblum: Ha, har kuni eshitaman bu haqda. Videolarni ko'rganlar ko'p, ajoyib.
Navbahor Imamova, "Amerika Ovozi": Ko'rishadi albatta.
Elchi Daniel Rozenblum: Rahmat!